%0 Journal Article %T بررسی اثر انسو (ENSO) بر توزیع بارش فصلی ایران در دوره 1971- 2000 %J فیزیک زمین و فضا %I موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران %Z 2538-371X %A احمدی گیوی, فرهنگ %A پرهیزکار, داود %A حجام, سهراب %D 2010 %\ 01/21/2010 %V 35 %N 4 %P - %! بررسی اثر انسو (ENSO) بر توزیع بارش فصلی ایران در دوره 1971- 2000 %K ارتباط از دور %K النینو %K انسو %K بی‌هنجاری بارش فصلی %K شاخص نینوی اقیانوسی %K لانینا %R %X بررسی توزیع بارش فصلی کشور در دهه اخیر، با استفاده از اطلاعات سازمان هواشناسی کشور، نشان از تغییر آن از نظر شدت و بسامد وقوع، نسبت به میانگین بلندمدت سی‌ساله 1971- 2000 دارد. در این مقاله اثر احتمالی ارتباط از دور انسو بر بارش‌های فصلی ایران در این دوره بررسی شده است. داده‌های بارش تجمعی ماهانه و فصلی برای 43 ایستگاه همدیدی از سازمان هواشناسی کشور و داده‌های مربوط به سال‌های فعالیت انسو در فازهای گرم و سرد از مرکز نوا NOAA)) تهیه شده‌اند. ابتدا شش نمونه از شدیدترین سال‌های فعالیت انسو در دوره سی‌ساله، سه النینو و سه لانینا، انتخاب و سپس بررسی توزیع بی‌هنجاری بارش فصلی کشور در این فازها (برحسب سال‌های خورشیدی و آبی) صورت گرفته است. به‌علاوه، ارتباط بین بی‌هنجاری بارش فصلی کل کشور و شاخص نینوی اقیانوسی (هم از نظر علامت و هم از نظر شدت) در این فازها و همچنین میزان همبستگی بین شاخص نینوی اقیانوسی و بارش فصلی 43 ایستگاه همدیدی کشور در دوره سی‌ساله، مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج بررسی توزیع بی‌هنجاری بارش فصلی کشور در فازهای متفاوت فعالیت انسو، نشان می‌دهد که در هیچ‌یک از فازها، توزیع بارش فصلی از الگو و روندی خاص تبعیت نمی‌کند. مقایسه بی‌هنجاری‌های بارش فصلی کل کشور و شاخص نینوی اقیانوسی نیز حاکی از آن است که هم علامت و هم شدت بی‌هنجاری‌های بارش در هریک از فازها متفاوت بوده و در سال‌های النینو (یا لانینای) بررسی شده، هم بی‌هنجاری بارش فصلی مثبت و هم بی‌هنجاری منفی بارش وجود دارد. مقادیر ضرایب همبستگی ضعیف بین شاخص نینوی اقیانوسی و بارش فصلی 43 ایستگاه کشور در دوره سی‌ساله نیز نتایج فوق را تایید می‌کند. نتیجه مهم آنکه فقط با تعیین فاز انسو نمی‌توان بی‌هنجاری بارش فصلی، چه از نظر علامت و چه شدت، را پیش‌بینی کرد. علت احتمالی می‌تواند مربوط به برهم‌کنش پیچیده و غیر خطی اثر انسو با دیگر پدیده‌های بزرگ‌مقیاس جوّی و اقیانوسی مانند نوسان اطلس شمالی، نوسان مادن- جولین و مانسون باشد. %U https://jesphys.ut.ac.ir/article_21447_f53b0c04d2ddeb924aa168c089691444.pdf