%0 Journal Article %T تحلیل وضعیت بلندمدت آلاینده‌های اصلی و تعیین دوره‌های آلودگی هوا در کلان‌شهر تهران %J فیزیک زمین و فضا %I موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران %Z 2538-371X %A پیشداد, الهام %A علیجانی, بهلول %A علی‌اکبری بیدختی, عباسعلی %A اکبری, مهری %D 2020 %\ 07/22/2020 %V 46 %N 2 %P 355-376 %! تحلیل وضعیت بلندمدت آلاینده‌های اصلی و تعیین دوره‌های آلودگی هوا در کلان‌شهر تهران %K غلظت %K شاخص AQI %K آلاینده معیار (CAP) %K روند %K تغییر اقلیم %K تهران %R 10.22059/jesphys.2020.292565.1007177 %X آلودگی هوا و تغییرات اقلیم دو معضل کنونی جوامع انسانی هستند که از طریق فرآیندهای تابشی، دینامیکی و شیمیایی باهم مرتبط بوده و برهم تأثیر متقابل دارند. افزایش آلاینده‌های اصلی هوا طی واکنش‌های شیمیایی و فتوشیمیایی در جو با برهم‌زدن تعادل انرژی کره‌زمین سبب واداشت تابشی شده و دستاوردهای سریع منفی آب‌وهوایی همچون گرمایش جوی را به‌همراه دارند. با توجه به اهمیت این مسأله و باهدف دست‌یابی به‌یک رویکرد یکپارچه و مشترک در کاهش آلودگی هوا و تعدیل تغییرات آب‌وهوایی، آگاهی از وضعیت آلاینده‌های اصلی از دیدگاه تغییرات اقلیمی امری ضروری است. در این پژوهش جهت مطالعه وضعیت سالانه، فصلی و ماهانه بلندمدت (۱۳۹۶-۱۳۸۱) شاخص (AQI) و غلظت شش آلاینده‌ ( ) از داده‌های شرکت کنترل کیفیت هوای تهران و برای تحلیل آماری از روش آماری برآورد (تخمین) روند خطی سری زمانی، توزیع فراوانی و محاسبه درصد تغییرات استفاده‌شده‌ است. نتایج نشان می‌دهد که سطح غلظت اکثر آلاینده‌ها (به‌استثناء CO-  بهبودیافته) بیش از دو تا 4 برابر حدود استانداردهای ملی و بین‌المللی است. متوسط شاخص (AQI) سالانه نیز در سال‌های اخیر (1396-1389) با آلاینده معیار ( ) رشد نامطلوب 11% داشته که این افزایش در زمستان به‌عنوان نامطلوب‌ترین پیک آلودگی فصلی با رشد 24% در شاخص کیفی و 70% در فراوانی روزهای آلوده همراه بوده و بیشینه ماهانه آن نیز در آذر و دی است. لذا تدوین استراتژی‌های میان‌مدت سخت‌گیرانه‌تر در کاهش گسیل آلاینده‌های جوی نه‌تنها در بهبود آلودگی کلان‌شهر تهران مؤثر است بلکه می‌تواند همسو با تلاش‌های بین‌المللی سیاست‌های بلندمدت در تعدیل تغییرات اقلیمی را پشتیبانی کند. %U https://jesphys.ut.ac.ir/article_76424_af99d01d59c0e8ca564320d7565fc90c.pdf