%0 Journal Article %T واکاوی مقایسه‎ای رخدادهای فرین برفی ایران با تأکید بر موقعیت تاوه قطبی وردسپهری و الگوهای پیوندازدور (NAM، AO، NAO، PNA) %J فیزیک زمین و فضا %I موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران %Z 2538-371X %A علی دادی, معصومه %A علیجانی, بهلول %D 2022 %\ 11/22/2022 %V 48 %N 3 %P 623-640 %! واکاوی مقایسه‎ای رخدادهای فرین برفی ایران با تأکید بر موقعیت تاوه قطبی وردسپهری و الگوهای پیوندازدور (NAM، AO، NAO، PNA) %K رخداد فرین برفی %K تاوه قطبی %K الگو‎های پیوندازدور %K سامانه‌های بندالی %K ایران %R 10.22059/jesphys.2022.316734.1007282 %X بر اساس پیچیدگی‏ سازوکارهای سیاره‎ای-مقیاس اثرگذار بر رخدادهای فرین برفی، ضرورت شناخت و بررسی مؤلفه‎های تأثیرگذار بر این سازوکارهای آب‎وهوایی مطرح می‎شود. با توجه ‎به این‌که از یک‌سو، تاوه‌ ‎قطبی نیمکره شمالی بر وردش‎پذیری وردسپهر زمستانی اثرگذار و از سوی دیگر، ساختار الگوهای پیوندازدور در وضعیت‌های شدت و ضعف تاوه ‎قطبی وردش‌پذیر است، آشکار کردن وضعیت مؤلفه‌های اشاره شده در ارتباط با الگوهای همدید منجر به رخدادهای فرین برفی در ایران، هدف اصلی در نظر گرفته شد. بدین‌منظور، سه دوره از فرین‌ترین رخدادهای برفی ایران در دوره آماری 1951-2016 گزینش شد که هر سه در ماه ژانویه قرار داشتند. سپس، با استفاده از داده‎های شبکه‎ای NCEP-NCAR و ترسیم الگوهای جوی در نرم‌افزار GrADS، وضعیت تاوه قطبی وردسپهری مشخص شد. وضعیت نمایه‎‎های پیوندازدور NAM، AO، NAO و PNA نیز مورد واکاوی قرار گرفت. درنهایت، با انجام واکاوی تلفیقی، تأثیر تاوه قطبی و الگوهای پیوندازدور بر شکل‎گیری الگوهای همدید منجر به رخدادهای فرین برفی ایران آشکار شد. بر اساس نتایج پژوهش، شرایط دینامیکی لازم برای رخدادهای مورد بررسی، شکل‌گیری سامانه‌های بندالی در بخش اروپایی-اطلس، به‌واسطه ضعیف‌شدن و کژریختی تاوه قطبی در نیمکره شرقی بوده است. درنتیجه، وضعیت نمایه‌های NAO و PNA به‌طور مستقیم و نمایه‌های NAM و AO به شکل غیرمستقیم بر شرایط لازم برای رخدادهای فرین برفی ایران اثرگذار بوده‌اند. %U https://jesphys.ut.ac.ir/article_89229_4668c952e170abcde7a02ede8e75877d.pdf