موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران
فیزیک زمین و فضا
2538-371X
2538-3906
36
2
2010
07
23
نمایش شکل منحنی کاهندگی لرزهای در ناحیه تهران و برآورد ضخامت موهو از روی آن
FA
سیدخلیل
متقی
دانشگاه علوم پایه زنجان- کارشناس ارشد
kh.motaghi@iiees.ac.ir
عبدالرضا
قدس
دانشگاه علوم پایه زنجان- دانشیار
48421634
حمیدرضا
سیاهکوهی
مؤسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران، دانشیار
55636319
تعیین شکل منحنی کاهندگی در یک ناحیه ناشی از ناکشسان بودن زمین و گسترش هندسی موج در چندین دهه اخیر همواره مورد توجه بوده است. با استفاده از دستگاههای سرعتنگاشت شبکه لرزهنگاری رقومی مؤسسة ژئوفیزیک دانشگاه تهران، 220 نگاشت زلزله با بزرگی بین 2ر3 تا 9ر3، رویداده در ناحیه تهران بررسی و شکل منحنی کاهندگی در این ناحیه و در بسامدهای متفاوت با استفاده از الگوریتمRobust Lowess عرضه میشود. از روی شکل منحنی کاهندگی و مقایسه این منحنیها در بسامدهای گوناگون، اثرات ناپیوستگیهای مهم سنگسپهر نشان داده میشود و نقاط تغییر ضریب گسترش هندسی که ناشی از وجود این ناپیوستگیها است در 106 و 191 کیلومتر بهدست میآید. در پایان از روی محل شکستگیها در منحنیهای کاهندگی اندازه ضخامت ناپیوستگیهای کُنراد برابر با 5ر24 کیلومتر و موهو 5ر46 کیلومتر برآورد میشود.
الگوریتم Robust Lowess,منحنی کاهندگی دامنه موج لرزهای,ناپیوستگی کُنراد,ناپیوستگی موهو
https://jesphys.ut.ac.ir/article_21552.html
https://jesphys.ut.ac.ir/article_21552_db52cb1f2a441dea5f8aa559156523d0.pdf
موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران
فیزیک زمین و فضا
2538-371X
2538-3906
36
2
2010
07
23
محاسبه پارامترهای منبع زمینلرزه ششم فروردین 1386 بم با استفاده از دادههای شتابنگاری میدان نزدیک و تعیین سازوکارکانونی زمینلرزه
FA
عزیزالله
آزادمنش
مؤسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران- دانشجوی کارشناسی ارشد
azadmanesh2020@yahoo.com
محمدرضا
قیطانچی
مؤسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران- استاد
57329365
بهدنبال زمینلرزه مخرب 5 دی ماه 1382 بم در جنوب شرقی ایران، زمینلرزهها و پسلرزههای زیادی در این منطقه به وقوع پیوسته است که آخرین آنها تا زمان این تحقیق، زمینلرزه 6 فروردین 1386 است. در این تحقیق به کمک دادههای رقمی شتابنگاری مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن، نمودارهای شتاب، سرعت و جابهجایی نسبت به زمان، طیف فوریه شتاب با تصحیح خط مبنا و فیلتر مناسب ترسیم شد. پس از تصحیحات لازم پارامترهای منبع از جمله، بسامد گوشه و قسمت تخت نمودارتعیین شد. با استفاده از رابطه گشتاور لرزهای، Mo و رابطه کاناموری مقدار بزرگی گشتاوری (Mw) ایستگاههای شتابنگاری محاسبه شد. پس از میانگینگیری برای گشتاور لرزهای مقدار 16 10 × 6ر3 Mo= نیوتنمتر و برای بزرگای گشتاوری مقدار 5=Mw بهدست آمد، که با نتایج محاسبات سایر روشها مطابقت و همخوانی دارد. همچنین با استفاده از دادههای رقمی شتابنگاری رومرکز این زمینلرزه تعیین محل شد. انگیزه ما از این تحقیق، اثبات وجود تفاوت حداکثر 36 کیلومتری در تعیین محل زمینلرزه از سوی مراکز لرزهنگاری معتبر داخل و خارج است. در این تحقیق سازوکار کانونی این زمینلرزه به کمک اولین رسید موج p ایستگاههای شتابنگاری و لرزهنگاری داخل کشور امتدادلغز راستگرد، با روند ?W51 Nشیب 89 درجه غربی و زاویه ریک 138درجه بهدست آمد. وقوع زمینلرزه شش فروردین 1386 و خردلرزههای پس از آن حاکی از فعال بودن منطقه ازحیث لرزهخیزی است.
بزرگی گشتاوری,پارامترهای منبع,تعیین محل زمینلرزه,دادههای شتابنگاری,زمینلرزه بم,گشتاور لرزهای
https://jesphys.ut.ac.ir/article_21553.html
https://jesphys.ut.ac.ir/article_21553_0678f6c4d7d53fa0cd9c182bfe2e0ceb.pdf
موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران
فیزیک زمین و فضا
2538-371X
2538-3906
36
2
2010
07
23
فیلتر خطی برای ادام? فراسو و فروسو به کمک تبدیل موجک و کاربرد آن در پردازش دادههای مغناطیسی
FA
احمد
امینی
مؤسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران- دانشجوی کارشناسی ارشد
ahmad_amini78@yahoo.com
یاسر
فاضل بیدگلی
مؤسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران- دانشجوی کارشناسی ارشد
y.fazelbidgoli@mailanator.com
حسن
حاجیحسینی رکنآبادی
مؤسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران- دانشجوی کارشناسی ارشد
h.roknabadi@mailanator.com
تبدیلهای موجک عرص? جدیدی برای پردازش دادههای مغناطیسی فراهم میآورند. این تبدیلها، اطلاعات حاصل از وابستگی فضایی عدد موجها را حفظ میکنند و بهاینصورت میتوان به کمک ضرایب موجک، فیلترهای متغیر با فضا را طراحی کرد. در این بررسی، به کمک تبدیل موجک پیوسته، فیلتر خطی یکبُعدی و دوبُعدی متقارن شعاعی با پاسخهای عدد موجی وابسته به فضا، ساخته میشود. یکی از کاربردهای این فیلتر استفاده بهمنزلة عملگر ادام? فراسو و فروسو است. بسیاری از فیلترها برای استفاده در حوز? فضایی یا عدد موجی، غیرِ کاربردی هستند؛ فیلتر موجک، چارچوب قوی و مؤثر جدیدی را برای بهبود اینگونه فیلترها فراهم میآورد. مشکلات موجود ناشی از وجود نوفه که بهشدت ادام? فروسو را تحت تاثیر قرار میدهد، با این فیلتر کاهش مییابد. در انتها این فیلتر با دیگر روشهای متداول برای ادام? فراسو و فروسو مقایسه میشود.
ادام? فراسو و فروسو,تبدیل موجک پیوسته,دادههای مغناطیسی,عدد موج,فیلتر خطی
https://jesphys.ut.ac.ir/article_21554.html
https://jesphys.ut.ac.ir/article_21554_dc99b2fbdd1c2b8cf01e2ab79c614674.pdf
موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران
فیزیک زمین و فضا
2538-371X
2538-3906
36
2
2010
07
23
تصویرسازی لایههای نازک با استفاده از نشانگرهای بهدست آمده از تجزیه طیفی به روش تبدیل فوریه زمان کوتاه
FA
هدی
آراسته
مؤسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران- کارشناس ارشد
hoda.arasteh@mailanator.com
عبدالرحیم
جواهریان
مؤسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران- استاد
86664512
تجزیه طیفی به تمامی روشهایی گویند که برای هر پنجره کوچک به مرکز یک نمونه زمانی از ردلرزه، طیف بسامدی (طیف دامنه، طیف فاز یا تغییرات فاز با بسامد و طیف انرژی) را میدهد. بنابراین حاصل کار تجزیه طیفی یک ردلرزه صفحه نمایش زمان- بسامد است. در این مقاله تجزیه طیفی به روش تبدیل فوریه زمان کوتاه در تصویرسازی لایههای نازک در مقاطع لرزهای بررسی شده است. شیوه کار بدین صورت است که از صفحه نمایش زمان- بسامد مربوط به هر ردلرزه، نشانگرهای طیفی استخراج میشوند تا لایه نازک را تصویر کنند. نشانگرهای مورد بررسی در این تحقیق شامل بسامد قله، دامنه قله و تغییرات محلی فاز با بسامد هستند. الگوریتم روش تبدیل فوریه زمان کوتاه با نرمافزار MATLAB طراحی شده است. برای ارزیابی این روش در بررسی لایههای نازک، الگوریتم طراحی شده ابتدا روی یک مقطع مصنوعی و سپس روی قسمتی از یک مقطع لرزهای واقعی با فاز صفر اعمال شد. نشانگرهای بسامد قله و دامنه قله در بازه بسامدی کوچک و نشانگر تغییرات محلی فاز با بسامد به ازای یک بسامد خاص نتیجه قابل قبولی عرضه کردند.
بسامد قله,تبدیل فوریه زمان کوتاه,تجزیه طیفی,تغییرات محلی فاز با بسامد,دامنه قله
https://jesphys.ut.ac.ir/article_21555.html
https://jesphys.ut.ac.ir/article_21555_507e9008b7d7a42dedb3d3f5ebdbf168.pdf
موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران
فیزیک زمین و فضا
2538-371X
2538-3906
36
2
2010
07
23
برآورد تخلخل از دادههای لرزهای با استفاده از مدلسازی فیزیک سنگ در مخزن آسماری میدان منصوری
FA
هادی
سردار
دانشکده فنی دانشگاه تهران- کارشناس ارشد
hadi.sardar@gmail.com
حسین
معماریان
دانشکده فنی دانشگاه تهران- استاد
memarian@mailanator.com
سیدبیژن
ماهباز
دانشکده فنی دانشگاه تهران- کارشناس ارشد
mahbaz@mailanator.com
هدف نهایی متخصصان ژئوفیزیک مخزن، تعیین خصوصیات مخزنی، نظیر سنگشناسی و تخلخل و شرایط آن، نظیر فشار و نحوه توزیع سیال با استفاده از دادههای لرزهای است. برای دستیابی به این هدف میتوان مدلهای فیزیک سنگ را بر حجم خصوصیات کشسانی بهدست آمده از دادههای لرزهای اعمال کرد. اساس مدلهای فیزیک سنگ، تعیین خصوصیات کشسانی و مخزنی در شرایط یکسان به لحاظ زمینشناسی و با استفاده از آزمایشهای کنترل شده است. دادههای آزمایشگاهی مورد نظر غالبا از نگار و یا مغزه بهدست میآیند. هدف از این مقاله، استفاده از تحقیقات فیزیک سنگ و نگار بهمنظور محاسبه کمّی تخلخل از حجم امپدانس صوتی حاصل از معکوسسازی دادههای لرزهای در مخزن آسماری میدان منصوری است. نتایج این بررسی نشان میدهد که مدل نیور- ورکین (1996) برای محاسبه تخلخل در بخش ماسهسنگی و مدل رایمر-گرینبرگ-کاستاگنا (1997) برای پیشبینی تخلخل در بخش کربناته مخزن آسماری، مناسب است و این دو مدل، مقدار تخلخل را در بخش مخزنی سازند آسماری تا %30 برآورد میکنند. این مقدار تطابق خوبی با مقادیر اعلام شده در گزارشهای فیزیک سنگ مخزن، نشان میدهد.
امپدانس صوتی,فیزیک سنگ,مخزن آسماری,مدل رایمر-گرینبرگ-کاستاگنا,مدل نیور- ورکین,معادله گاسمان
https://jesphys.ut.ac.ir/article_21556.html
https://jesphys.ut.ac.ir/article_21556_5c95bdde62e41615c1a01191db0deac0.pdf
موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران
فیزیک زمین و فضا
2538-371X
2538-3906
36
2
2010
07
23
تعیین رسانش الکتریکی و درجه حرارت گوشته فوقانی با استفاده از تغییرات میدان
FA
اسداله
جوععطا بیرمی
مؤسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران- دانشجوی دکتری
bayrami2@ut.ac.ir
ناصر
حسینزاده گویا
موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران- دانشیار
nhzguya2@chamran.ut.ac.ir
محمود
میرزایی
دانشگاه اراک- استادیار
13658147
رسانش الکتریکی گوشته فوقانی در قطاع امریکای شمالی با استفاده از مؤلفههای طیفی 24، 12، 8 و 6 ساعته تغییرات میدان بهدست آمده است. ضرایب هماهنگ کروی حاصل از تحلیل سه مؤلفه تغییرات آرام روزانه میدان برای سال آرام خورشیدی 1997 در یک روش مدلسازی بهکار برده شدهاند که اصلاح شده روش اشموکر (1970) است. از عمق 100 تا 650 کیلومتر، هدایت الکتریکی ? برحسب زیمنس بر متر را میتوان با رابطه نشان داد که در آن d، عمق برحسب کیلومتر است. از مدلهای دما عمق میتوان نتیجه گرفت که خواص سیلیکاتهای موجود در این نواحی منجر به رابطه تقریبی میشوند که T دما در مقیاس کلوین است.
پاسخ الکترومغناطیسی,رسانای همارز,رسانش الکتریکی,عمق پوستی,میدان sq
https://jesphys.ut.ac.ir/article_21557.html
https://jesphys.ut.ac.ir/article_21557_91877c3b6d618484cfa5a50751741d01.pdf
موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران
فیزیک زمین و فضا
2538-371X
2538-3906
36
2
2010
07
23
شبیهسازی هواویزها و واداشت تابشی ناشی از آنها با استفاده از مدل جفتشده هواویز HAM و مدل میانمقیاس پیشبینی وضع هوا WRF
FA
رباب
مشایخی
مؤسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران- دانشجوی دکتری
98775393
پرویز
ایراننژاد
مؤسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران- دانشیار
piran@yahoo.com
عباسعلی
علی اکبری بیدختی
0000-0003-4841-2218
مؤسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران- استاد
bidokhti@ut.ac.ir
در این پژوهش سیستم جفتشده جدیدی از طرحواره هواویز HAM با مدل میانمقیاس پیشبینی عددی وضع هوا WRF معرفی شده است. در مقایسه با طرحوارههای هواویز بهکاررفته در مدل WRF، طرحواره هواویز HAM از دستاورد جدیدی تحت عنوان روش شبه مدال برای توزیع اندازه ذرات هواویز استفاده میکند. پنج نوع اصلی هواویزهای جهانی شامل سولفات، کربن سیاه، کربن آلی، ذرات گردوغبار و نمک دریا در این مدل در نظر گرفته شدهاند. شبیهسازیهای اولیه حاصل از مدل جفتشده WRF-HAM برای یک دوره شبیهسازی شش روزه از 6 مه تا 12 مه 2006 آورده شده است و نتایج با شبیهسازیهای حاصل از طرحواره هواویز موجود در نسخه دوم مدل WRF، یعنی طرحواره MADE، مقایسه شدهاند. غلظت جرمی شبیهسازی شده ذرات PM10 در منطقه تهران با استفاده از مدل جفت شده جدید، بهبود قابل ملاحظهای نسبت به طرحواره هواویز MADE نشان میدهد. وارد کردن هواویزها در شبیهسازیهای مدل، منجر به واداشت تابشی منفی و ایجاد سرمایش بهویژه در مناطق با مقادیر بزرگ شار گسیل ذرات گرد و غبار و واداشت تابشی مثبت و تولید گرمایش در مناطق دارای هواویزهای کربن سیاه در حوزه شبیهسازی میشود. اختلاف شار تابش طول موج کوتاه پایینسوی شبیهسازی شده و مقادیر مشاهداتی در منطقه تهران با وجود هواویزها کوچکتر شده و این بهبود در طرحواره جدید HAM نسبت به طرحواره MADE قابل ملاحظهتر است. شار تابش موج کوتاه پایینسو تا بیش از 40 وات بر مترمربع در شبیهسازیهای HAM بهبود مییابد. تغییرات کوچکی نیز در دمای جو و فشار سطحی با در نظر گرفتن هواویزها در مدل ایجاد میشوند. متوسط روزانه عمق نوری شبیهسازی شده با مدل، توافق خوبی با توزیع مکانی مشاهداتی از دادههای ماهواره MODIS نشان میدهد. از سوی دیگر مقادیر شبیهسازی شده عمق نوری در طول موج 500 نانومتر با طرحواره HAM با مقادیر مشاهداتی حاصل از دادههای جهانی AERONET در ایستگاه سولار ویلیج نیز بهبود قابل ملاحظهای نسبت به عملکرد MADE نشان میدهد.
طرحواره هواویز HAM,مدل میانمقیاس WRF و واداشت تابشی,هواویز
https://jesphys.ut.ac.ir/article_21558.html
https://jesphys.ut.ac.ir/article_21558_7ad182d3c2226a06540a0b3812bcb636.pdf
موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران
فیزیک زمین و فضا
2538-371X
2538-3906
36
2
2010
07
23
مدلسازی لرزهای AVO با استفاده از دادههای مغزه برای مطالعه مخزن
FA
سجاد
اسماعیلپور
انسیتیتو نفت، فرانسه- دانشجوی کارشناسی ارشد
sajjad.esmaeilpour@gmail.com
محمدعلی
ریاحی
مؤسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران- دانشیار
52515757
ابوالقاسم
امامزاده
دانشگاه تحصیلات تکمیلی صنعت نفت- دانشیار
emamzadeh@mailanator.com
رضا
سکوتی
شرکت ملی نفت ایران- کارشناس ارشد
sokooti@mailanator.com
امروزه بهکارگیری آنالیز تغییرات دامنه لرزهای با دورافت (AVO) در تفسیر کیفی و بهویژه کمّی دادههای لرزهای از مراحل اولیه اکتشافات مخازن هیدروکربوری گرفته تا تولید آنها، جایگاه ویژهای در صنایع بالادستی نفت را به خود اختصاص داده است. استخراج خواص مخزنی شامل: تخلخل، محتوای سیال، فشار، جداسازی مرز سیالات هیدروکربوری در مخزن، تعیین رخسارههای سنگی (بهویژه شیلی) و تعیینجهت و چگالی شکستگیهای مخزنی و همچنین تعیین خواص کشسانی سنگ مخزن شامل مدول یانگ، مدول بالک، ضریب پواسون و مانند آن از جمله کاربردهای استفاده از آنالیز تغییرات دامنه لرزهای با دورافت است.
آنالیز تغییرات دامنه لرزهای با دورافت با بهکارگیری نشانگرهای لرزهای ویژه، در شبیهسازی هرچه دقیقتر مخزن، روشهای تحقیقاتی متداول لرزهای را تحتالشعاع قرار داده است. با استفاده از این آنالیز، شناسایی مستقیم هیدروکربورهای گازی و تعیین سطح جدایش سیالات مخزنی امکانپذیر است و بدینترتیب مخاطره اکتشافات نفت و گاز به میزان قابل توجهی کاهش مییابد. همچنین نتایج حاصل از آنالیزAVO میتواند بهمنظور اجرای تحقیقات پایشگری لرزهای (چهاربُعدی) و اجرای هر چه بهینهتر روشهای ازدیاد برداشت در مراحل بعدی توسعهای و تولیدی مورد استفاده قرار گیرد.
در این پروژه در مدلسازی مستقیم با استفاده از روابط زوپریتس (1919)، شوی (1985) و دیگران و بهکارگیری نمودارهای صوتی (تراکمی و برشی) و چگالی، لرزهنگاشت مصنوعی با دورافت برای چاههای موجود ساخته میشود. از آنجاکه اندازهگیری نمودار صوتی از امواج برشی بسیار پرهزینه است، در مواردی که این نمودار در اختیار نباشد، با بهکارگیری روابط فیزیکسنگی نظری و تجربی که پیچیدگیهای سنگ مخزن در آنها لحاظ شده باشد، مانند معادله بیوت- گسمن و معادله کاستر- توکسوز، برآورد میشود و برای ساخت لرزهنگاشت مصنوعی با دورافت، مورد استفاده قرار میگیرد. در تحقیق حاضر، این دادهها با کمک نتایج حاصل از آنالیز مغزه در آزمایشگاه محاسبه شده است. در ادامه با کمک نگارهای چاهی با روش معادله زوپریتس مدل لرزهای قبل از استک ساخته میشود. سپس به استخراج نشانگرها روی مدل مصنوعی میپردازیم. در پایان مدل لرزهای مصنوعی و بیهنجاریهای شناخته شده را با بیهنجاریهای AVO آشکار شده در نشانگرهای استخراج شده از دادههای لرزهای واقعی، مقایسه و بررسی میکنیم و از آنها در شناسایی مستقیم هیدروکربن در مخزن بهره میگیریم. همچنین پس از این تحقیق، برای سازند مورد بررسی و در مناطق مشابه، لاگ سرعت موج برشی با استفاده از لاگ سرعت موج فشارشی قابل برآورد خواهد بود.
پیش از برانبارش,تغییرات دامنه لرزهای با دورافت (AVO),دورافت,سرعت امواج لرزهای برشی و طولی,لرزه نگاشت مصنوعی,نشانگرهای لرزهای
https://jesphys.ut.ac.ir/article_21559.html
https://jesphys.ut.ac.ir/article_21559_c7e6b8bf451a7b31eb12fd2aa508577e.pdf
موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران
فیزیک زمین و فضا
2538-371X
2538-3906
36
2
2010
07
23
تعیین دقیق گوشههای آنومالی گرانی با استفاده از روش فیلتر زاویه تیلت
FA
وحید
ابراهیم زاده اردستانی
0000-0003-3936-201X
مؤسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران- دانشیار
ebrahimz@ut.ac.ir
اندازهگیریهای زاویه تیلت میدان پتانسیل میتواند کمک بسیار مهمی در تفسیر دادههای گرانی باشد. علاوه بر زاویه تیلت گرادیان زاویه تیلت را هم میتوان مورد استفاده قرار داد. از این روش برای تعیین دقیق گوشههای بیهنجاری استفاده میشود. از این روش برای تعیین گوشههای اجسام مکعبی شکل و با استفاده از برنامه نوشته شده در محیط مطلب (Matlab) استفاده شده است. از این روش برای تعیین گوشههای بیهنجاری دادههای واقعی استفاده شده است. در این ارتباط از دادهای بیهنجاری باقی گرانی بهمنزلة دادههای واقعی استفاده شده است. نتایج استفاده از این روش با نتایج حاصل از روش سیگنال تحلیلی مقایسه میشود. نتایج نشان میدهد که روش زاویه تیلت در آشکارسازی گوشههای بیهنجاری بهتر عمل میکند.
بیهنجاری گرانی,تعیین گوشه,فیلترهای زاویه تیلت
https://jesphys.ut.ac.ir/article_21560.html
https://jesphys.ut.ac.ir/article_21560_c7b642e418d95278b42bca1c0653e8b2.pdf
موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران
فیزیک زمین و فضا
2538-371X
2538-3906
36
2
2010
07
23
تعیین ساختار هدایت ویژه پوسته زمین در یک حاشیه قارهای با استفاده از دادههای مگنتوتلوریک
FA
منصوره
منتهایی
مؤسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران- دانشجوی دکتری
mmontaha3@ut.ac.ir
هاینریش
براسه
دانشگاه برلین- استاد
brasse@mailanator.com
بهروز
اسکویی
مؤسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران- استادیار
boskooi2@ut.ac.ir
ساختار عمیق داخلی پوسته زمین با استفاده از روشهای مناسب لرزهای و الکترومغناطیسی مورد بررسی قرار میگیرد. ازمیان روشهای الکترومغناطیسی روش مگنتوتلوریک که از منبع طبیعی (نوسانات میدان مغناطیسی زمین) استفاده میکند مناسبترین روش برای کاوش پوسته پایینی زمین است. عمق کاوش در این روش بسته به بسامد نوسانهای مورد استفاده تغییر میکند و هر چه بسامد کمتر باشد، ساختارهای عمیقتر بررسی میشوند. در این مقاله دادههای مگنتوتلوریک بلند دوره (بسامد کوتاه) که در منطقه حاشیه قارهای شیلی در امتداد دو نیمرخ شرقی-غربی و در عرضهای جغرافیائی 39.3 و 38.9 درجه جنوبی برداشت شدهاند، مورد بررسی قرار گرفته است. قطعههای زمینشناسی مهم که این دو نیمرخ از آنها میگذرند عبارتاند از: رشته کوههای موازی ساحلی (Coastal Cordillera) ، دره طولی(Longitudinal Valley) و کمان آتشفشانی که دقیقاً زیر آتشفشانهای فعال ویلاریکا (Villarrica) و لایما (Llaima) واقع شده است (شکل1). مجموعاً 32 ایستگاه در امتداد این نیمرخها با فاصله تقریبی 10 کیلومتر از هم واقع شدهاند و دادههای مگنتوتلوریک را در محدوده دورهای 20.000-10 ثانیه ثبت کردهاند.
مهمترین مشکلی که در استفاده از این دادههای MT دورة بلند وجود دارد، اثر واپیچش گالوانیکی ناشی از ناهمگنیهای سهبُعدی کوچک محلی است که در قسمتهای سطحیتر قرارگرفته و باعث میشوند که پاسخهای ناشی از ساختار عمیق دوبُعدی منطقهای پنهان شود. میزان انحراف دادههای مگنتوتلوریک از مدل دوبُعدی منطقهای با پارامتر پیچش (skew) اندازهگیری میشود. این مرحله که از آن تحت عنوان "تحلیل ابعادی" دادهها (dimensionality analysis) یاد میشود به روش بار (بار، 1988) صورت گرفته است. مقدار آستانه پارامتر پیچش در این روش برای تمایز بین ساختارهای هدایت ویژه دوبُعدی و سهبُعدی 3ر0 است. شکل3 نمایش پربندی مقادیر پیچش محاسبه شده برای این دو نیمرخ است. این شکل نشان میدهد که مقادیر پیچش این دادهها بهطورکلی بین 3ر0 و 1ر0 توزیع شدهاند. بنابراین رویکرد دوبّعدی در مورد این مجموعه دادهها موجه است.
بهمنظور تفسیر دادههای مگنتوتلوریک با استفاده از مدلهای دوبُعدی ضروری است که یک جهت استرایک ثابت برای کل نیمرخ تعیین شود. تفسیر دوبُعدی دادهها فقط پس از چرخش آنها در جهت این استرایک امکانپذیر خواهد بود. در مورد این مجموعه از دادهها استرایک ساختار هدایت ویژه منطقهای با استفاده از روش "تانسور فاز" برای هردو نیمرخ در جهت شمالی- جنوبی محاسبه شده است (شکل4).
مدلسازی معکوس با استفاده از الگوریتم "گرادیانهای مزدوج غیرخطی" و با استفاده از کد رودی و مکی
(Rodi and Mackie, 2001) صورت گرفته است. فضای مدل با 92 سطر و 148 ستون مجزا شده و مدل اولیه از یک نیمفضای همگن با مقاومتویژه 100 اهممتر و اقیانوس با مقاومتویژه 33ر0 اهممتر که محدوده آن با توجه به دادههای عمقسنجی مشخص و تثبیت شده، تشکیل شده است. نتایج حاصل از مدلسازی معکوس دادههای مربوط به این دو نیمرخ (شکلهای 5 و6) بسیار شبیه به هم هستند و ساختارهای رسانای متمایزی را در پوسته میانی و پایینی نشان میدهند. این تودههای رسانا به منزله سیالات موجود در نواحی گسلی منطقه و یا نواحی با گداختگی جزئی (واقع در کمان آتشفشانی) تفسیر میشوند.
امپدانس,تحلیل بُعدپذیری,مدلسازی وارون,مگنتوتلوریک
https://jesphys.ut.ac.ir/article_21561.html
https://jesphys.ut.ac.ir/article_21561_2610d30afbc579d374b23164285a26a2.pdf
موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران
فیزیک زمین و فضا
2538-371X
2538-3906
36
2
2010
07
23
ارتباط بین تغییر اقلیم و رویدادهای حدی
FA
فرحناز
تقوی
0000-0003-4399-882X
مؤسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران- استادیار
ftaghavi@ut.ac.ir
در سالهای اخیر توجه به رویدادهای حدی (خشکسالیها، سیلها و امواج شدید گرمایی)، نهتنها به علت پیامدهای اقتصادی، اجتماعی بلکه بهمنزلة نشانگرهای تغییر اقلیم، اهمیت زیادی پیدا کرده است. در این تحقیق برای یافتن ارتباط بین تغییر اقلیم و رویدادهای حدی، رفتار و فراوانی رویدادهای حدی با استفاده از شاخصهایی در بسته نرمافزاری بنام شاخصهای اقلیمی حدی Extreme Climate Index Software, ECIS)) بررسی شده است. دربسته نرمافزاری ECIS روند شاخصها براساس دادههای روزانه دما و بارش 16 ایستگاه همدیدی (شاخص نواحی اقلیمی ایران) در دوره آماری2003-1951 محاسبه شده است. در نهایت نقشههای روند شاخصهای حدی در ایران تهیه شد. نتایج تحقیق نشان میدهد که روند کاهشی شاخصهای حدی سرد FD وروند افزایشی در شاخصهای حدی گرم مانند T40 در همه نواحی اقلیمی ایران بهجز در ناحیه شمال غرب وجود دارد و گرمایش متقارن در بیشتر دنباله سریهای زمانی شاخصهای حدی بهجز در دو ایستگاه همدان و ارومیه وجود دارد .همچنین نتایج مبین افزایش قابل توجهی در تعداد روزها و شبهای خیلی گرم و کاهش در دامنه دمایی حدهای سالانه است و همین امر سبب کوتاه شدن دوره بازگشت شاخصهای حدی گرم مانندSU ، T40و بلندترشدن دوره بازگشت شاخصهای حدی سرد FD وID شده است اما روند شاخصهای حدی بارش تغییرات اندکی را نشان میدهد. این نتایج فراوانی رویدادهای حدی اقلیمی مانند خشکسالی و طولانی شدن امواج گرم در اکثر نواحی اقلیمی ایران را تایید میکند. بهطورِکلی براساس نتایج تغییر در روند شاخصهای حدی در ایران بارز است و نشانههای روشنی از تغییر اقلیم وجود دارد.
ارتباط,ایران,تغییر اقلیم,دوره بازگشت,روند,رویدادهای حدی
https://jesphys.ut.ac.ir/article_21562.html
https://jesphys.ut.ac.ir/article_21562_b9ac73b050fdcd8e4c4343b4474a622a.pdf