موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران
فیزیک زمین و فضا
2538-371X
2538-3906
24
1
1998
03
21
کاربرد مدلسازی خود بازگشتی – میانگین متحرک در زلزله خیزی حوالی سد سفید رود‘ شمال ایران
FA
محمد کاظمی
حفیظی
59741656
انرژی آزاد شده از زلزله های به شعاع چهل کیلومتر اطراف سد سفید رود از آوریل1967 تا آخر فوریه 1969 محاسبه و به صورت یک سری زمانی به مدت بیست و سه ماه جهت مدلسازی بکار رفته است. زلزله های رخ داده در این مدت‘ از نظر بزرگی کمتر از چهار بوده و لذا مدت سری زمانی از لحاظ دورة بازگشت زلزله ها مناسب است . انرژی آزاد شده ماهانه از روی میانگین گیری انرژی کل آزاد شده در ماه بدست آمده و مدل مورد استفاده ‘ مدل آماری خود بازگشتی – میانگین متحرک می باشد.
پا رامترهای مدل از روی روابط ریاضی تعیین و بوسیله آزمون هم بستگی باقیمانده ‘ آزمون پورت مانتو و آزمون آکائیکه مرتبه آن تعیین شده است. بهترین مرتبه مدل از مرتبه یک تشخیص داده شده است. بهترین مرتبه مدل از مرتبه یک تشخیص داده شده که با توجه به سادگی بسیار وتعداد پارامترها کم و رسا بودن از لحاظ توان نمایش پدیده زلزله خیزی ‘ مناسب می باشد. با استفاده از مدل آماری یاد شده‘ برای بیست و سه ماه آینده‘ انرژی آزاد شده و بزرگی زلزله ها در منطقه شبیه ساز ی شده است.
از آنجا که بزرگی چهار‘ بیشترین بزرگی زلزله واقع شده در این مدت است‘ شبیه سازی زلزله ها محدود به این زلزله می باشد. شبیه سازی زلزله ها نشان می دهد که در ماههای اوت و اکتبر 1969 و ژانویه 1971 زلزله با بزرگی 5/3 تا 4 صورت می گیرد. بدیهی است این مدل‘ در صورت وجود اطلاعات برای مدت بیشتر و زلزله بزرگتر‘ قادر به شبیه سازی زلزله های با بزرگی بیشتر نیز خواهد بود. شبیه سازی یاد شده‘ می تواند عدم ثبت زلزله در ماههای آینده را‘ بدلیل نقص فنی دستگاههای ثبات‘ جبران نماید.
برای تعیین روند زلزله خیزی در آینده ‘مدل با استفاده از 21 ماه داده اصلی ‘ برای یکماه پیش بینی کرده که می توان مقدار آن را با داده واقعی ماه 22 مقایسه نمود. چنانچه مقادیر 22 ماه داده اصلی در نظر گرفته شود‘ پیش بینی برای ماه 23 بدست آمده که با داده ماه 23 قابل مقایسه است . در نهایت مدل به گونه ای عمل می نماید که با استفاده از 23 ماه داده اصلی‘ برای ماه 24 پیش بینی انجام می شود که در مجموع‘ سه ماه پیش بینی شده روند زلزله خیزی در منطقه را در ماههای آینده ارزیابی می نماید. در این مورد روند زلزله خیزی منطقه ثابت پیش بینی می شود.
پیش بینی,زلزله خیزی,شبیه سازی,مدلسازی خود بازگشتی,میانگین متحرک
https://jesphys.ut.ac.ir/article_13083.html
https://jesphys.ut.ac.ir/article_13083_25b4bd2dd3b33b95d153c742fa2133aa.pdf
موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران
فیزیک زمین و فضا
2538-371X
2538-3906
24
1
1998
03
21
زلزله 29 آبانماه سال 1368 گلباف کرمان و پسلرزه های آن
FA
جلیل الدین
فاطمی
45651456
بهرام
عکاشه
66671137
سلیمان
سلطانیان
74346679
گودرز
حمیدی
45767281
زلزله 29 آبانماه سال 1368(برابر با 20 نوامبر 1989) با بزرگی 7/5 درجه در مقیاس امواج سطحی به شهر گلباف کرمان بیشترین خسارت را وارد کرد. به منظور بررسی این زلزله و مطالعه پسلرزه های آن در چارچوب یک طرح پژوهشی بین بخش فیزیک دانشگاه کرمان و مؤسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران ‘ شبکه موقت زلزله نگاری در منطقه گلباف نصب گردید. طی 40 روز رکورد گیری متجاوز از2500 پسلرزه ثبت شد که از آن میان تعداد 394 زلزله تعیین محل شدند. رو مرکز زلزله ها در امتداد گسله های منطقه د رنواری با عرض 20 کیلومتر و بطول 50 کیلومتر قراردارند که بیشتر در عمق 5 تا 25 کیلومتر توزیع شده اند. مکانیسم زلزله اصلی و همچنین مکانیسم اشتراکی تعدادی از پسلرزه ها حاکی از روراندگی است که در آن سطح گسلش دارای امتداد شمال شمال غرب- جنوب جنوب شرق با شیب 70 درجه بسمت جنوب غرب است و قطعه شرق گسله بزیر قسمت غرب رانده شده است.
زلزله گلباف,شبکه موقت زلزله نگاری,مکانیسم
https://jesphys.ut.ac.ir/article_13084.html
https://jesphys.ut.ac.ir/article_13084_abb1ba290e6622c3b64f93f0d427ded6.pdf
موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران
فیزیک زمین و فضا
2538-371X
2538-3906
24
1
1998
03
21
سرعت انتشار امواج الاستیک در نمونه های سنگ آهک منطقه خوزستان در حالتهای خشک و اشباع
FA
مجید نبی
بیدهندی
مینو
کوثریان
87299958
در این مقاله سرعت انتشار امواج تراکمی و برشی بر روی 39 سنگ آهک منطقه خوزستان در فشار اتمسفر در دو حالت خشک و اشباع توسط روش اولین زمان رسید موج اندازه گیری شده است. اندازه گیری ها یک رابطه ساده خطی بین سرعت انتشار امواج تراکمی و برشی برای دو حالت خشک و اشباع نشان می دهند. همچنین مشاهده شد که ضرایب الاستیک شامل مدولهای بالک‘ برشی و یانگ روند کاهشی با افزایش تخلخل دارند. اندازه گیری ها همچنین یک رابطه خطی بسیار خوبی بین مدولهای الاستیک نرمال شده نسبت به چگالی با vp برای دو حالت خشک و اشباع نشان می دهند
امواج برشی,امواج تراکمی,مدول الاستیک
https://jesphys.ut.ac.ir/article_13085.html
https://jesphys.ut.ac.ir/article_13085_ed007980764920e79553a943bd59b8ad.pdf
موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران
فیزیک زمین و فضا
2538-371X
2538-3906
24
1
1998
03
21
داده های زمینگرمایی ایران و تعبیرهای زمینساختی آن
FA
جمشید حسن
زاده
73188677
رویا
ظریفی
31674837
صغری اسماعیلی
فرد
29721267
مطالعة نحوة توزیع شار گرما که از زیر شاخه های مهم ژئوفیزیک است در ایران سابقة زیادی ندارد و پیش از این فقط در مورد مناطق نفت خیزجنوب کشور انجام شده است. در این مقاله داده های دمای ته چاههای نفت وگاز مربوط به ایران مرکزی‘ گپه داغ‘ دشت ساحلی خزر و دشت مغان برای محاسبه شیو زمینگرمایی این مناطق مورد استفاده قرار گرفته و نتایج حاصل با اطلاعات مربوط به زاگرس- خلیج فارس مقایسه شده است. دامنه و نحوة تغییر شارگرما در ایران بر خلاف آنچه که نقشه جهانی توزیع شارگرما نشان می دهد بسیار گسترده است و پیچیدگیهایی دارد که نتیجة تنوع زمینساختی ایران است . مقدار شیو زمینگرمایی ناحیه ای در بخشهای شمالی کشور‘ شامل کپه داغ‘ نوار ساحلی خزر‘ دشت مغان و شمال ایران مرکزی یکنواخت و میانگین آن حدودCkm-1 25ْ است. البته در مورد کوههای البرز هنوز شیو ناحیه ای ناشناخته است ولی بر اساس ذوب بخشی در گوشتة بالایی و پوسته در کوارتز مقدار آن به احتمال بیش از نواحی مجاور آن است. این داده ها برای جنوب ایران مرکزی ‘ کمربند دگرگونی سنندج – سیرجان و زاگرس خرد شده هنوز وجود ندارد. تغییر شیو زمینگرمایی در زاگرس بسیار گسترده است. روند عمومی پربندهای شیو در زاگرس به تقریب شیو زمینگرمایی در زاگرس شرقی و همچنین بخش مجاور آن در خلیج فارس در مقایسه با بخشی که در غرب خطوارة قطر- کازرون قرار دارد بیشتر است. اگر چه نفوذ گنبدهای نمک در ترازهای مختلف پوشش رسوبی سبب رسانش مؤثرتر گرما می شود ولی سری هرمز به علت غنی بودن از اورانیوم توان بیشتری در ایجاد گرمای پرتوزاد نسبت به سنگهای عادی پی سنگ متبلور قاره دارد و در نتیجه‘ به عنوان عامل اصلی بی هنجاری گرمایی ناحیه ای در شرق زاگرس- خلیج فارس شمرده می شود.
پختگی هیدروکربن,تولید گرمای پرتوزا,شارگرما,شیو زمینگرمایی,ضخامت پوسته,گنبد نمکی,گوشتة بالایی گرم
https://jesphys.ut.ac.ir/article_13086.html
https://jesphys.ut.ac.ir/article_13086_b1aa295c7f4199c747d40968b35e5a16.pdf
موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران
فیزیک زمین و فضا
2538-371X
2538-3906
24
1
1998
03
21
حذف بازتابهای تکراری در حیطه های -p و معرفی یک فیلتر جدید
FA
عبدالرحیم
جواهریان
86664512
رضا متفکر
فرد
73257432
تبدیل -p یک از روش ها در مراحل پردازش داده های لرزه ای است که هدف آن بالا بردن قدرت تفکیک داده های لرزه ای می باشد. این عمل به منظورهای مختلف منجمله تضعیف یا حذف امواج تکراری درون آب و چند گانه ها‘ تحلیل سرعت‘ مهاجرت و مدل دادن‘ وارونه سازی و تضعیف نوفه ها در اکتشافات لرزه ای به کار می رود.
هدف این مقاله بررسی دو نوع تبدیل -p خطی و سهموی به منظور تضعیف بازتابهای تکراری و دیگر امواج ناخواسته و بیان برتری تبدیل سهموی بر تبدیل خطی می باشد. در این مطالعه ‘ نرم افزارهائی جهت تبدیل های -p خطی وسهموی و انجام پردازش بر روی داده های لرزه ای مصنوعی تدوین و به کار گرفته شده است. مدلهای ساده دو تا چند لایه بهمراه امواج مستقیم و صوتی در هوا‘ بازتابهای اولیه و امواج تکراری درون آب (بازآوایش ها) مورد بررسی قرار گرفته است که نتایج مربوط به دو مدل متشکل از 6 لایه افقی ارائه شده است.
یک فیلتر خطی جدیدکه L-filter نامیده شده است جهت حذف بازآوایش ها د رحیطه -p سهموی پس از تصحیح برونراند نرمال ارائه شده است. با توجه به اینکه همواره بازتابها نسبت به بازآوایش ها و چندگانه ها در حیطه -p سهوی دارای کمتر و عدد p بیشتر می باشند‘ می توان کریدوری خطی در محدوده بازتابها در حیطه -p سهموی بعد از تصحیح برونراند نرمال انتخاب و کلیه داده های موجود در آن را حفظ و بقیه را صفر نمود. بدین طریق حذف کامل امواج تکراری و امواج مستقیم و امواج صوتی در هوا در صفحه -p صورت پذیرد با تبدیل معکوس -p سهموی ‘ داده ها در حیطه t-x بدون حضور امواج ناخواسته فوق حاصل خواهند شد. البته قسمتی از اطلاعات مربوط به لایه ها از بین خواهد رفت که با تغییر محدوده کریدور اعمال شده تا اندازه ای قابل اصلاح خواهد بود. در این مقاله کارآیی این فیلتر بر روی داده های مصنوعی به تأیید رسیده است
بازآوایش,بازتابهای تکراری,تبدیل p خطی,تبدیل p سهموی
https://jesphys.ut.ac.ir/article_13087.html
https://jesphys.ut.ac.ir/article_13087_d6174d5014edeb4978df44c37568314d.pdf
موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران
فیزیک زمین و فضا
2538-371X
2538-3906
24
1
1998
03
21
زمینلرزه 10 اسفند 1375 اردبیل و پسلرزه های آن در شمالغرب ایران
FA
محمدرضا
قیطانچی
57329365
داریوش
شفیعی
65634957
اسماعیل بایرام
نژاد
92748937
پارامترهای چشمه,زمینلرزه اردبیل,سازوکارچشمه,فعالیت پسلرزه ها,لرزه خیزی و لرزه زمین شمالغرب ایران
https://jesphys.ut.ac.ir/article_13088.html
https://jesphys.ut.ac.ir/article_13088_ffbc7553e61bc285625052cf87eb59cc.pdf
موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران
فیزیک زمین و فضا
2538-371X
2538-3906
24
1
1998
03
21
استفاده از اطلاعات مغناطیسی هوائی با کیفیت بالا جهت تهیه نقشه زمین شناسی سنگهای ویلیا ما در بلوک الری استرالیای جنوبی به منظور اکتشاف افقهای معدنی
FA
محمدرضا حیدریان
شهری
51455714
دیوید
بوید
94925818
پیتر آی
بروکر
52113956
سنگهای پروتروزوئیک پیشین و میانی ویلیاما از غرب ایالت نیوسات ویلزتا شرق استرالیای جنوبی (نقشه کرنه مونا از بلوک الری) گسترش دارد. این توالی از پایین به بالا از مجموعه سنگهای گنایسی و میگماتیت‘ کوارتز و فلدسپات دار‘ کالک سیلیکات دار‘ بیمبا و پسامیتی- پلیتی تشکیل شده است. قسمتهای میانی این توالی از نظرچینه شناسی با واحدهای بلوک بروکن هیل در ایالت نیوسات ویلز که معدن معروف بروکن هیل را در بر داشته مطابقت دارد.
سنگهای ویلیاما در ورق 250000 :1 کرنه مونا دارای افق مغناطیسی مشخص است که شامل:1-مجموعه سنگهای کوارتز و فلدسپات دار2- مجموعه کالک سیلیکات دارو 3- سنگهای کالک آلبیت دار(تغییر تدریجی مجموعه 1به 2) می باشد. با استفاده از داده های مغناطیسی این افق مغناطیسی مشخص امکان تهیه نقشه افقهای فلزات پایه بین لایه ای و داخل لایه ای را که رخنمون ندارند فراهم ساخته است. این افقها از عرض جغرافیایی 32ْ جنوبی تا 30َ و 31ْ جنوبی و طول جغرافیایی 140ْ شرقی تا 141ْ شرقی در نقشه های 100000 :1 کالابیتی و مولیونگاری (7200 کیلومتر مربع) گسترش دارند. مجموعه غیر مغناطیسی بیمبا در توالی حاوی کانیهای سولفوری بوده و دارای پتانسیل اقتصادی است که هدف اکتشافی نیز می باشد. محل و موقعیت مجموعه بیمبا را می توان با توجه به محل مجموعه مغناطیسی سنگهای کوارتز و فلاسپات دار و شیب بدست آمده از مدل سازی مغناطیسی استنتاج کرد.
افق مغناطیسی مشخص (شاخص مغناطیسی) که یک پدیده محرز در نقشه های مغناطیسی می باشد امکان تهیه نقشه از چینهائی راکه محورشان در جهت شمال شرق- جنوب غرب و شکستگیهای بزرگی را که امتداد آنها شمال غرب- جنوب شرق و شمال شمال شرق-جنوب جنوب غرب است فراهم آورده است.اطلاعات مغناطیسی نشان می دهد که سنگهای ویلیاما از بیرون زدگیهای مختصری درعرض جغرافیایی 32ْ به عرض جغرافیایی 30َو 31ْ و عرض جغرافیایی 31ْ (نقشه 250000 :1) و احتمالا به مناطق مرکزی کراتون کرنه مونا گسترش دارند. منبع بیش از نیمی از آنومالیهای مغناطیسی درنقشه 250000 :1 کرنه مونا سنگهای ویلیما بوده که با رخنمون داشته ‘ و یا نزدیک سطح قرار داشته و یا پوشیده می باشند. نقشه های مغناطیسی از این منطقه وجود انواع مختلف گرانیتهای نفوذی پوشیده را نشان می دهند. عمق منابع مغناطیسی و واکانیکی در سه ربع شرق ورق 100000 :1 بناژری از منطقه کرنه مونا کمتر از 350 متر بوده و تقریباً نیمی از آنها کمتر از 200 متر عمق دارند در چنین اعماقی استخراج مواد معدنی که ممکن است که اقتصادی نیز باشد امکان پذیر است. تعبیر و تفسیر مغناطیسی نشان می دهد که سنگهای ویلیاما در نیمه غربی نقشه 100000 :1 بناژری دراین اعماق کم مشاهده نمی شود. عمق تعیین بوسیله اطلاعات مغناطیسی با اطلاعاتی که از حفاریهائی که بطور پراکنده در منطقه صورت گرفته است هم آهنگی کامل دارد.
شاخص مغناطیسی,کرنه مونا,مجموعه,مغناطیسی هوائی,ویلیاما
https://jesphys.ut.ac.ir/article_13089.html
https://jesphys.ut.ac.ir/article_13089_ba09cfaa691aafe96b809633698260cc.pdf
موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران
فیزیک زمین و فضا
2538-371X
2538-3906
24
1
1998
03
21
بررسی زمین لرزه های 16 بهمن 1375 بجنورد در شمال شرق ایران
FA
محمدرضا
قیطانچی
57329365
علی
فاتحی
61726426
احمد سدید
خوی
82112644
در روز شانزدهم بهمن سال 1375 (مطابق با 4 فوریه سال 1997) و در ساعت 14 و 7 دقیقه و 1/47 ثانیه به وقت محلی (مطابق با ساعت 10و37 دقیقه و 1/47 ثانیه به وقت گرینویچ) زمین لرزة مخربی با بزرگی mb=5/9 و ms=6/8 در یک ناحیه کوهستانی در منطقه بجنورد بوقوع پیوست که باعث تلفات و خسارات مالی فراوان گردید. در این زمین لرزه 84 نفر کشته و بیش از 170 روستا آسیب رسید و سه روستای ناوه‘ قزل قان و شیخ صد در صد تخریب شدند. این زمین لرزه با یک پیش لرزه نسبتاً قوی بهمراه بود که باعث گردید تلفات جانی این زمین لرزه به مراتب کم شود. مطالعات صحرائی و توزیع کانونی پس لرزه ها نشان می دهند که گسل مسبب این زمین لرزه دارای امتدادی شمال غربی-جنوب شرقی و حرکتی از نوع امتداد لغز راست گرد بوده است. پراکندگی فعالیت پس لرزه ها نشان می دهد که زمین لرزة اصلی باعث فعال شدن گسلهای فرعی اطراف گردیده است. پس لرزه ها به وسعت 45 کیلومتر و تا عمق 20 کیلومتر گسترش داشته اند. با توجه به مطالعه پس لرزه ها مدل پوستة دو لایه ای با نسبت سرعت موج p به s بصورت 73/1 با لایه فوقانی به ضخامت 20 کیلومتر و سرعت موج Vp=5/3 km/3 و لایه تحتانی با سرعت موج Vp=6/0km/sتعیین گردید. متوسط افت تنش 20 بار تخمین زده شده است و جابجایی استاتیکی 35 سانتیمتر بوده است. بعلت سست بودن خانه های سنتی ساز و واقع شدن روستاها بر روی شیب زیاد تخریب در منطقه آسیب دیده بسیار وسیع بوده است. ساختمان های با طراحی خوب در منطقه آسیب جزئی داشته اند . انتخاب مکان مناسب و خصوصیات حرکت زمین بهنگام زمین لرزة اصلی بایستی در طراحی سازه های مقاوم در منطقه آسیب دیده مورد نظر قرار گیرد
پارامترهای چشمه,زمین لرزة بجنورد,ساز وکار زمین لرزه,فعالیت پس لرزه ها,لرزه خیزی و لرزه زمین ساخت شمال غرب ایران
https://jesphys.ut.ac.ir/article_13090.html
https://jesphys.ut.ac.ir/article_13090_da7556f2203ad933e47946017a439b81.pdf