موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران
فیزیک زمین و فضا
2538-371X
2538-3906
42
2
2016
08
22
توموگرافی دو بعدی سرعت گروه امواج ریلی در پهنه شمالغربی فلات ایران
221
232
FA
حبیب
رحیمی
0000-0002-2085-1043
هیئت علمی موسسه ژئوفیزیک
rahimih@ut.ac.ir
هوشمند
زندی
دانشجو
hushmandzandi@alumni.ut.ac.ir
10.22059/jesphys.2016.55699
چکیده <br />هدف این مطالعه بدست آوردن نقشههای توموگرافی دو بعدی سرعت گروه امواج ریلی برای پهنه شمالغربی فلات ایران است. برای این کار از دادههای زمینلرزههای محلی مربوط به بازه زمانی 2006 تا 2013 ثبت شده در 10 ایستگاه باند پهن پژوهشگاه بین المللی زلزلهشناسی و مهندسی زلزله استفاده شد. ابتدا منحنیهای پاشندگی مد اساسی موج ریلی با استفاده از روش پردازش تک ایستگاهی برآورد شدند. در روش تک ایستگاهی، بعد از اعمال تصحیحات اولیه، منحنیهای پاشندگی مد اساسی سرعت گروه موج ریلی با استفاده از آنالیز زمان- فرکانس (FTAN) برای مسیرهای مختلف چشمه- ایستگاه برآورد شدند. بعد از برآورد منحنیهای پاشندگی مد اساسی سرعت گروه، با استفاده از روش وارون سازی خطی- دوبعدی ، نقشههای توموگرافی سرعتهای گروه برای پریودهای 2 تا 50 ثانیه بدست آمدند. نتایج بدست آمده برای پریود 5 ثانیه یک آنومالی کم سرعت زیر آتشفشان سبلان را نشان میدهد، در حالیکه زیر آتشفشان سهند آنومالی پرسرعت مشاهده میشود. برای پریود 10 ثانیه نتایج متفاوتی مشاهده میشود. زیر آتشفشان سبلان آنومالی پرسرعتی مشاهده میشود، در حالیکه زیر آتشفشان سهند، و همچنین در امتداد کمان ماگمایی ارومیه-دختر آنومالی کم سرعتی مشاهده میشوند. برای پریود 20 ثانیه نتایج در بیشتر مناطق آنومال کم سرعت را نشان میدهد. برای پریود 40 ثانیه متفاوت میشود، بطوریکه آنومالی کم سرعت در بخشهای جنوبی و آنومالی پرسرعت در بخشهای شمالی قابل مشاهده است.
توموگرافی,سرعت گروه,منحنیهای پاشندگی,مد اساسی,روش تک ایستگاهی,وارون سازی خطی
https://jesphys.ut.ac.ir/article_55699.html
https://jesphys.ut.ac.ir/article_55699_338640f5ad3f429489b25abb11d69a04.pdf
موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران
فیزیک زمین و فضا
2538-371X
2538-3906
42
2
2016
08
22
تعیین میدان لغزش گسلهای امتداد لغز به کمک روشهای حل وارون
233
245
FA
سیدرضا
میراشرفی
دانشگاه تربیت مدرس
r.mirashrafi@modares.ac.ir
ناصر
خاجی
دانشگاه تربیت مدرس
nkhaji@modares.ac.ir
10.22059/jesphys.2016.55908
در تحقیق حاضر، یک روش تئوری پیشنهاد میشود که در آن، با استفاده از روش گره مشترک که مبتنی بر روش عددی المان محدود است، مدلهای دو بعدی و سه بعدی از چند نوع گسل برای در نظر گرفتن ناپیوستگی و پیدا کردن میدان لغزش گسلها ارائه شده است. روند حل مساله تا رسیدن به میدان لغزش گسل، شامل دو بخش حل مستقیم و حل معکوس میباشد. در حل مستقیم، با اعمال لغزشهای یکنواخت معلوم در گسل، جابجاییهای سطح زمین بدست آمده و صحت آنها با نتایج تحلیلی مقایسه شده است. در بخش حل معکوس، با استفاده از روش گره مشترک، ماتریسهای اپراتور گرین بدست آمدهاند. برای منظور کردن ناپیوستگیها با این روش، فقط بردار بارگذاری اصلاح میشود و هیچ افزایشی در تعداد درجات آزادی اعمال نمیشود، و بنابراین ماتریس سختی کل سیستم بدون تغییر میماند. درنهایت، برای پیدا کردن رژیم لغزش گسل و تعیین ناحیه قفلشده، بعد از رفع تکینگی ماتریسهای اپراتور گرین، حل معکوس بدست می آید. صحت سنجی مدلهای حل معکوس نیز نتایج قابل قبولی را نشان میدهند، که حاکی از تعیین ناحیه قفلشده گسلها با دقت قابلقبول هستند.
گسل,ناپیوستگی,روش المان محدود,گره مشترک,تابع گرین,ناحیه قفلشده
https://jesphys.ut.ac.ir/article_55908.html
https://jesphys.ut.ac.ir/article_55908_6e8f3ff4d48127bd59da15754cd888e6.pdf
موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران
فیزیک زمین و فضا
2538-371X
2538-3906
42
2
2016
08
22
رابطه های تجربی میان بزرگی و برخی پارامترهای گسلش برای زمین لرزه های ایران و ناحیه های مجاور آن
247
262
FA
فروغ
محمدامینی
مؤسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران
foroughamini@ut.ac.ir
الهام
شعبانی
هیئت علمی، مؤسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران
eshabani@ut.ac.ir
نوربخش
میرزائی
0000-0002-7931-2669
هیئت علمی، مؤسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران
nmirzaii@ut.ac.ir
10.22059/jesphys.2016.57736
تخمین اندازهی بزرگترین زمینلرزهای که ممکن است توسط یک گسل مشخص یا چشمهی زمینلرزه رخ دهد، از جمله پارامترهای مهم تأثیرگذار درتحلیلخطر زمینلرزه است. یکی از روشهای تخمین این بزرگی، استفاده از رابطههای تجربی بین بزرگی و پارامترهای گسل عامل زمینلرزه است. هدف اصلی این مطالعه ارائهی بهترین روابط تجربی ممکن بین بزرگی و پارامترهای گسل به چند روش رگرسیون مناسب، مبتنی برکاتالوگ گردآوری شده و به روز شدهی زمینلرزههای منطقه است. برای این منظور، برخی از پارامترهای گسلش از جمله طول شکستگی سطحی، بیشینه جابهجاییهای افقی و قائم و بزرگیهای M_w و M_s بیشتر از 5/5 گزارششدهی دورهی دستگاهی تا پایان سال 2014 میلادی برای زمینلرزه های ایران و نواحی مجاور با دقت گردآوری شده است. برای این منظور، سه مدل رگرسیون SR، ISR وOR بهکار گرفته شده است.نشان داده شده است که ضرائب بین بزرگیها و پارامترهای گسل در رابطههای حاصل از روشهای SR و OR با خطای کمتری نسبت به روش ISR تخمین زده میشوند. در عوض، در روابط معکوس، طول شکستگی سطحی و بیشینه جابهجاییهای قائم و افقی برحسب M_w و M_s، ضرائب حاصل ازروش ISR با کمترین میزان خطا نسبت به سایر روشها تخمین زده میشوند. نتایج حاصل از این مطالعه با رابطههای مشابه جهانی مقایسه شده است. به عنوان نمونه، در رابطهی بین M_s و طول شکستگی سطحی، رابطهی میانگین جهانی به کار رفته تا بزرگی حدود 2/7 نسبت به رگرسیون OR در این مطالعه، دارای فراتخمین و پس از آن فروتخمین دارد.
روابط تجربی,پارامترهای گسل,بیشینه بزرگی,طول شکستگی سطحی,بیشینه جابهجایی سطحی
https://jesphys.ut.ac.ir/article_57736.html
https://jesphys.ut.ac.ir/article_57736_33da4e628612de97ab2d8ddfc2b6e31d.pdf
موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران
فیزیک زمین و فضا
2538-371X
2538-3906
42
2
2016
08
22
توموگرافی دوبعدی سرعت موج ML در ایران
263
279
FA
مهدی
ماهری پیرو
دانشگاه تحصیلات تکمیلی علوم پایه زنجان
maheri@iasbs.ac.ir
عبدالرضا
قدس
دانشگاه تحصیلات تکمیلی علوم پایه زنجان
aghods@iasbs.ac.ir
مجید
عباسی
بخش مهندسی نقشه برداری، دانشگاه زنجان
madjid.abbasi@iasbs.ac.ir
10.22059/jesphys.2016.57731
در این مطالعه به منظور بررسی تغییرات جانبی ضخامت پوسته در ایران، با استفاده از روش توموگرافی لرزهای تغییرات سرعتِ گروه بیشینه دامنهی جابجایی موج برشی ML در پوستهی ایران بدست آمده است. دادههای استفاده شده در این مطالعه شامل 56152 خوانش سرعتِ ML استخراج شده از شکلموجهای ثبت شده توسط شبکههای لرزهنگاری دائم و موقت ایران است. زلزلههای انتخاب شده شامل 2943 رویداد زلزله در قالب 63 خوشهی لرزهای با خطای مکانیابی 5 کیلومتر یا کمتر هستند. با استفاده از روش کمترین مربعات مقید، وارونسازی مستقیم برای بدست آوردن نقشهی سرعت دوبُعدی موج ML به همراه تصحیحات ایستگاه و چشمه انجام شد. نقشهی سرعت موج برشی بدست آمده از این مطالعه تشابه زیادی با نقشهی سرعت امواج Pnدارد که بیانگر وابستگی شدید سرعت موج Lg به تغییرات ضخامت پوسته و سرعت گوشتهی بالایی است. سرعتهای بیشتر از 4 کیلومتر بر ثانیه برای حوضهی خزر جنوبی و زاگرس نشاندهنده انسداد انتشار موج Lg در این مناطق است. مرز سرعتی بین زاگرس و ایران مرکزی به طور قابل ملاحظهای از گسل اصلی زاگرس انحراف دارد که میتواند نشاندهندهی زیرراندگی بخشی از صفحهی عربی به زیر ایران مرکزی باشد. منطقهی لوت دارای سرعت کم موج Lg است که میتواند نشانگر قارهای بودن پوسته لوت باشد. البرز، قسمت اعظم ایران مرکزی و بخصوص منطقه شمال غرب ایران دارای سرعت کم موج Lg هستند که میتواند با گرم بودن پوسته در این مناطق در ارتباط باشد.
موج Lg,سرعت موج برشی,توموگرافی لرزهای,کمترین مربعات مقید,حوضه خزر جنوبی,زاگرس
https://jesphys.ut.ac.ir/article_57731.html
https://jesphys.ut.ac.ir/article_57731_09d93fbdec213f97590fb4bd3090ed46.pdf
موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران
فیزیک زمین و فضا
2538-371X
2538-3906
42
2
2016
08
22
بررسی سامانه های کارآمد در پیشبینی زلزله
281
292
FA
زینت
مهدی دوست جلالی
دانشجو
zinat.mehdidoust@gmail.com
اسدالله
شاه بهرامی
دانشیار گروه مهندسی کامپیوتر، دانشکده فنی و مهندسی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران
shahbahrami@guilan.ac.ir
10.22059/jesphys.2016.56030
سیستمهای خبره معمولاً در امر پیشبینی زلزله استفاده میشوند. در این سیستمهای خبره از پارامترهای مختلفی مانند رفتار گسل، غلظت رادون، انرژی، پالس و تعداد ضربه استفاده میشود. با بررسی این پارامترها میتوان میزان رخداد زلزله را برآورد کرد. میزان دقت پیشبینی زلزله توسط این سیستمهای خبره نسبت به روشهای غیرهوشمند نسبتاً بالاتر است. در این مقاله ابتدا میزان دقت و نوع دادههای استفاده شده در انواع مختلف سیستمهای خبره در زمینه پیشبینی زلزله مورد مطالعه قرار گرفت. علاوه بر آن، پیشبینی زلزله با یک سیستم خبره مبتنی بر الگوریتمهای مختلف ماشین بردار پشتیبان، درخت تصمیمگیری، شبکه عصبی مصنوعی، ماشین بردار پشتیبان براساس بهینهسازی ازدحام ذرات، بیزین و شبکه پرسپترون چندلایه در محیط Rapidminer پیادهسازی شد. نتایج به دست آمده نشان داد که سیستم خبره مبتنی بر ماشین بردار پشتیبان که با الگوریتم ازدحام ذرات بهینه شده باشد نسبت به سیستمهای خبره مبتنی بر شبکه عصبی، ماشین بردار پشتیبان، بیزین، درخت تصمیمگیری و شبکه پرسپترون چندلایه دارای دقت پیشبینی بهتری است.
پیشبینی,سیستم خبره,زلزله
https://jesphys.ut.ac.ir/article_56030.html
https://jesphys.ut.ac.ir/article_56030_e74295b5e39020cc9402faf6165a6d1d.pdf
موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران
فیزیک زمین و فضا
2538-371X
2538-3906
42
2
2016
08
22
تلفیق روشهای کوچ زمانی پیش - برانبارش و برانبارش صفحهای در تصویرسازی لرزهای ساختارهای پیچیده
293
308
FA
مهرداد
سلیمانی منفرد
عضو هیات علمی
mehrdad_soleimani2005@yahoo.co.nz
علی
خلیلزاده
دانش آموخته کارشناسی ارشد/دانشگاه شاهرود
khalilzadeh_ali@yahoo.com
10.22059/jesphys.2016.57737
روشهای مرسوم در پردازش دادههای لرزهنگاری بازتابی، در مواجه با ساختارهای پیچیده و یا حضور تغییرات شدید جانبی سرعت، معمولاً نتایج مطلوبی بدست نخواهند داد. بدین ترتیب در روشهای نوین تصویر سازی لرزهای، الگوریتمهای مورد استفاده به گونهایی طراحی میشوند که بتوان تصاویر لرزهای را مستقل از مدل سرعت تهیه کرد. روش سطح بازتاب مشترک، به عنوان یک روش مستقل از مدل سرعت در ساختارهای با هندسه پیچیده، تصویر لرزهای قابل قبولی بدست میدهد. در این تحقیق، سعی گردید که با استفاده از مزایای روش سطح بازتاب مشترک و عدم حساسیت بالای روش کوچ زمانی پیش از برانبارش کیرشهف به مدل سرعت، با تلفیق این دو روش، بتوان با برخی از مشکلات تصویر سازی در ساختارهای پیچیده، مقابله نمود. بدین ترتیب پس از تعیین استراتژی تلفیق و تعیین معادلات لازم، داده لرزهای مربوط به منطقهای در غرب ایران مورد پردازش قرار گرفت. همچنین نتایج با روش مرسوم کوچ زمانی پیش از برانبارش نیز مقایسه گردید. با مقایسه نتایج بدست آمده از هر دو روش، مشاهده گردید که تصویر لرزهای بدست آمده از تلفیق روش سطح بازتاب مشترک و کوچ زمانی پیش از برانبارش، قادر به آشکارسازی بیشتر و بهتر ساختارهای مورد جستجو بود. از دیگر مزایای تلفیق این دو زوش، استفاده از یک مدل سرعت بسیار ساده به منظور تهیه مقطع نهایی بود که این مساله در روشهای مرسوم کوچ بسیار حائز اهمیت میباشد. بنابراین میتوان بیان کرد که در مناطق با ساختارهای پیچیده، بتوان با استفاده از تلفیق این دو روش تصویر لرزهای با کیفیت قابل قبول تهیه کرد.
تصویرسازی لرزهای,سطح بازتاب مشترک,سطح پراش مشترک,کوچ زمانی پیش از برانبارش,تداخل شیبها,ساختار پیچیدهی زمینشناسی
https://jesphys.ut.ac.ir/article_57737.html
https://jesphys.ut.ac.ir/article_57737_95e14c4d6646e39ff75b3be5691b12d8.pdf
موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران
فیزیک زمین و فضا
2538-371X
2538-3906
42
2
2016
08
22
تخمین پروفیل سرعت موج برشی با استفاده از وارونسازی همزمان امواج میکروترمور و شکست مرزی با استفاده از بهینهسازی الگوریتم ژنتیک چند هدفه
309
323
FA
راشد
پورمیرزائی
Tabriz-Iran
rashed.poormirzaee@gmail.com
احمد
زارعان
استادیار گروه عمران، واحد شبستر، دانشگاه آزاد اسلامی، شبستر، ایران
zarean@gmail.com
رسول
حمیدزاده مقدم
استادیار دانشکده مهندسی معدن، دانشگاه صنعتی سهند تبریز، ایران
rhamidzm@yahoo.com
10.22059/jesphys.2016.55012
مطالعه و مدلسازی ویژگیهای سرعتی مناطق نزدیک سطح زمین بهدلیل ارتباط مستقیم آن با تأسیسات شهری واقع برروی آن، از لحاظ ژئوتکنیکی و مهندسی زلزله از اهمیت خاصی برخوردار است. در سالهای اخیر میکروترمور شکست مرزی (ReMi) برای تخمین منحنیهای پاشش و در نهایت مدلسازی سرعت موج برشی، به-دلیل هزینه پائین و سرعت بالای برداشت دادهها مورد استقبال قرار گرفته است. اما مشکل اساسی در پردازش این دادهها وارونسازی منحنی پاشش جهت تخمین سرعت امواج برشی است. در مقاله حاضر سعی شده است با پیشنهاد وارونسازی همزمان امواج ReMi (امواج ریلی) و امواج انکساری (زمان سیر امواج) با روش بهینهسازی الگوریتم ژنتیک چند هدفه و استفاده از مفهوم جبهه پارتو تخمینی از ساختار سرعت موج برشی ارائه شود. برنامه الگوریتم مذکور در محیط متلب نوشته شده است. روش پیشنهاد شده در ابتدا بهوسیله مدلهای مصنوعی مورد ارزیابی قرار گرفت و در ادامه برای ارزیابی بیشتر روی دادههای تجربی اعمال شد. بدین منظور یک ایستگاه در جنوب تبریز، که بیشتر در برگیرنده واحدهای سنگی میوسن-پلیوسن و رسوبات آذرآورای هستند، برداشت شد. نتایج بهدست آمده با استفاده از الگوریتم پیشنهاد شده با روش وارونسازی منفرد داده ReMi با استفاده از روش وارون-سازی گروه ذرات مقایسه شد. نتایج وارونسازی بهدست آمده، در مورد مدلهای مصنوعی و هم دادههای تجربی بیانگر عملکرد قابل قبول الگوریتم پیشنهاد شده، بهعنوان یک روش مؤثر در وارونسازی همزمان دادههای ژئوفیزیکی، در مقایسه با سایر روشهای مرسوم میباشد. این الگوریتم یک راهکار مناسب در کاهش عدم یکتایی نتایج وارونسازی است.
وارونسازی همزمان,میکروترمور,امواج انکساری,بهینه سازی چند هدفه,سرعت موج برشی,الگوریتم ژنتیک
https://jesphys.ut.ac.ir/article_55012.html
https://jesphys.ut.ac.ir/article_55012_71c0a03eadd9008299f175960b5e87d4.pdf
موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران
فیزیک زمین و فضا
2538-371X
2538-3906
42
2
2016
08
22
مدلسازی دادههای میکروگرانی به روش رگرسیون خطی برای مدل استوانهی شیب دار، مورد بررسی: شفت واقع در سد سیاهبیشه
325
335
FA
مرتضی
عرفانیان نوروززاده
دانشگاه تهران
m.erfanian@ut.ac.ir
وحید
ابراهیم زاده اردستانی
0000-0003-3936-201X
هیأت علمی بخش گرانی سنجی-مؤسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران
ebrahimz@ut.ac.ir
10.22059/jesphys.2016.57729
در این تحقیق از طریق روابط محاسباتی جدید، پارامترهای هندسی چشمهی آنومالی، بر اساس مدل استوانهی شیبدار، محاسبه میشود. روشهای گذشته عمدتا روی حالتهای افقی و عمودی استوانه بررسی میشد و علاوه بر این زاویهی امتداد آن نیز درنظرگرفته نمیشد. روش مورد استفاده در این مقاله با حل محدودیتهای موجود در روشهای پیشین، اجازهی چرخش آزادانه-ی استوانه در فضای زیر سطحی را فراهم میکند. نهایتا با این روش می توان تغییرات بیشتری از جمله زاویه شیب ، امتداد ، شعاع، عمق تا بالای چشمه و تباین چگالی استوانه را بررسی کرد. روابط جدید معکوسسازی در این مقاله، روابطی هستند که در گذشته توسط سو و همکارانش مطالعه شده اند. در این مقاله نیز با 38 مدل مختلف و استفاده از الگوریتم معکوسسازی مورد استفاده توسط سو و همکارانش، روابط جدید روی مدلهای دیگر مطالعه شدهاند. در اینجا نیز همانند مطالعهی قبلی برای معکوسسازی از الگوریتم رگرسیونگیری خطی چندگانه و روش حداقل مربعات استفاده میشود. در این الگوریتم بین پارامترهای چشمه به عنوان متغیر مستقل و یک سری نشانگرها به عنوان متغیر وابسته ارتباط خطی برقرار میشود. نشانگرها روابطی هستند که از مختصات بخشهای خاصی از آنومالی باقیمانده استخراج میشوند. این بخشها قسمتهایی از منحنی آنومالی هستند که با تغییر پارامترها، تغییرات قابل ملاحظهای دارند. در این مقاله یک شفت در منطقهی سیاهبیشه به عنوان مطالعهی صحرایی بکار گرفته شده است. زون ریزشی در این شفت توسط دادههای میکروگرانی آشکارسازی شده و توسط روش معرفی شده در این مقاله با استفاده از مدل استوانهی شیبدار مدلسازی شده است.
رگرسیون خطی,آنومالی گرانی,مدل استوانه,شفت معدنی,زون ریزشی
https://jesphys.ut.ac.ir/article_57729.html
https://jesphys.ut.ac.ir/article_57729_8834659da613a2e6476bb455293f558d.pdf
موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران
فیزیک زمین و فضا
2538-371X
2538-3906
42
2
2016
08
22
وارون سازی داده های گرانی سنجی با استفاده از پایدارکننده نرم یک
337
348
FA
کیلان
راست بین
دانشگاه آزاد همدان
k.rastbin@yahoo.com
سعید
وطن خواه
دانشگاه تهران
svatan@ut.ac.ir
وحید
ابراهیم زاده اردستانی
0000-0003-3936-201X
استاد گروه فیزیک زمین
ebrahimz@ut.ac.ir
10.22059/jesphys.2016.54816
در این مقاله روشی برای وارونسازی دادههای گرانیسنجی با استفاده از تابع منظمکننده نرم یک ارائه شده است. استفاده از این نوع پایدارکننده مساله وارون را به سمت حصول جوابهایی متراکم و با مرزهای تیز سوق میدهد، بنابراین برای بازسازی ساختارهای زمین-شناسی دارای مرزهای گسسته مناسب است. ارتباط نزدیک بین منظم کننده نرم یک با قید فشردگی بررسی شده است. برای محاسبه جوابی که تابع هدف نرم 1 را کمینه کند، الگوریتمIRLS (Iteratively Reweighted Least Square) به کار میرود. در هر تکرار تابع وزندهی پارامترهای مدل با استفاده از مدل بهدست آمده در تکرار قبل بهنگام میشود. حل عددی مساله وارون با استفاده از تجزیه مقادیر تکین تعمیم یافته انجام پذیرفته است. پارامتر تنظیم کننده تعادل بین دو عبارت تابع هدف با استفاده از روش UPRE (Unbiased Predictive Risk Estimator) محاسبه میشود. برای بررسی کارایی روش، داده مصنوعی تولید شده توسط یک دایک شیبدار استفاده شده است. مدل حاصل از وارونسازی تفکیکپذیری نسبتا بالایی دارد، مرزهای بازسازی شده، شیب و تباین چگالی آن نزدیک به مدل اصلی هستند. نتایج دلالت برآن دارد که استفاده از منظمکننده نرم یک، به همراه سایر قیود مورد نیاز، میتواند روشی موثر برای شناسایی مرزهای توده زیرسطحی باشد. برای نشان دادن کارایی عملی این روش داده گرانی برداشت شده بر روی سد گتوند در جنوب غربی ایران برای مدلسازی مورد استفاده قرار گرفته است. نتایج حاصل از وارونسازی این دادهها انطباق نسبتا خوبی با نتایج حاصل از حفاریهای صورت گرفته در منطقه نشان میدهند.
گرانیسنجی,وارونسازی,منظمسازی,نرم یک,پارامتر تنظیم
https://jesphys.ut.ac.ir/article_54816.html
https://jesphys.ut.ac.ir/article_54816_7cef661ac7a645cd13f9ab36c325e804.pdf
موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران
فیزیک زمین و فضا
2538-371X
2538-3906
42
2
2016
08
22
تعیین مرز آنومالیهای میدان گرانی با استفاده از گرادیان کل افقی نرمال شده (NTHD)
349
356
FA
وحید
انتظارسعادت
دانشجوی کارشناسی ارشد موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران
vahid_entezar68@ut.ac.ir
سید هانی
متولی عنبران
0000-0003-0340-5209
عضو هیات علمی موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران
motavalli@ut.ac.ir
10.22059/jesphys.2016.54917
به دلیل اهمیت زیاد تعیین مرزهای آنومالی در تفسیر نقشههای گرانی و مغناطیس، روشهای گوناگونی برای تعیین مرز آنومالیها وجود دارند. برخی از این روشها عبارتاند از فیلتر زاویه تیلت (T)، فیلتر مشتق افقی کل زاویه تیلت (THDT)، فیلتر تتا، فیلتر TDX، فیلتر زاویه تیلیت هذلولوی (HTA) و غیره. فیلترهای فاز محلی قابلیتهای زیادی دارند اما با یک ضعف عمده و آن کاهش دقت آنها در رویارویی با منابع عمیق است. این تحقیق توانایی روش گرادیان کل افقی نرمال شده (NTHD) را در تعیین مرز آنومالیها بررسی و آن را با سایر روشهای مرسوم مقایسه مینماید.<br />به منظور بررسی کارایی فیلتر NTHD، این فیلتر بر روی مدل مصنوعی مکعب اعمال گردید و برای بررسی بیشتر، به مدل مکعب مصنوعی نویز گوسین اضافه گردید و سپس این فیلتر بر روی دادههای حاوی نویز اعمال که نتایج به دست آمده در هر دو مورد نشان از کارایی بالای این فیلتر را دارند. علاوه بر این، فیلترNTHD و دیگر فیلترهای ذکر شده بر روی مدلهای مصنوعی مکعبی ترکیبی با عمق-های مختلف و در مجاورت هم، به کار بسته شد که تقریبا تمام روشها در تعیین مرز آنومالیها سطحی موفق عمل کردند اما فیلتر NTHD در مقایسه با فیلترهای دیگر جزئیات بیشتری را در دسترس قرار میدهد به طوری که در تعیین مرز آنومالیهای عمیق قرار گرفته در مجاورت آنومالیهای سطحی، بهبود واضحی نشان میدهد. نهایتا فیلتر NTHD بر روی دادههای واقعی توده معدنی موبرون (Mobrun) کانادا اعمال گردید که نتایج آن با مطالعات قبلی تطابق خوبی را نشان میدهد.
تعیین مرز آنومالی,فیلتر NTHD,فیلترهای فاز محلی,آنومالی های گرانی,مشتق افقی کل,توده معدنی موبرون کانادا
https://jesphys.ut.ac.ir/article_54917.html
https://jesphys.ut.ac.ir/article_54917_2cb28f362e93b1dc65c77781c5a52066.pdf
موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران
فیزیک زمین و فضا
2538-371X
2538-3906
42
2
2016
08
22
تفسیر داده های گرانی ساختارهای زیرسطحی باستانی در تپه حصار دامغان
357
368
FA
بهزاد
سرلک
دانشجوی کارشناسی ارشد - دانشگاه شاهرود - دانشکده معدن، نفت و ژئوفیزیک
behzad.sarlak@gmail.com
حمید
آقاجانی
0000-0003-0654-1708
دانشگاه شاهرود-دانشکده معدن، نفت و ژئوفیزیک- گروه اکتشاف، نفت و ژئوفیزیک
haghajani@shahroodut.ac.ir
علی
نجاتی کلاته
دانشگاه شاهرود - دانشکده معدن، نفت و ژئوفیزیک - گروه نفت و ژئوفیزیک
nejati@shahroodut.ac.ir
10.22059/jesphys.2016.55098
چکیده <br />استفاده از روشهای ژئوفیزیکی در کاوشهای باستانشناسی جهت تعیین مرز بیهنجاری قبل از حفاری میتواند مفید و مؤثر باشد. در این میان به دلیل نداشتن اثرات مخرب محیطی روش گرانیسنجی یکی از روشهای پرکاربرد میباشد. در گرانی سنجی تباین چگالی بین دیوارهها و اتاقکها مورد مطالعه قرار میگیرد. در این مقاله از دادههای گرانی و فیلترهای فازی جهت بررسی دیوارههای ساختارهای زیرسطحی در محوطه باستانی تپه حصار دامغان استفاده شده است. در این راستا علاوه بر فیلترهای زاویه تمایل، نقشه تتا، لاپلاسین، تانژانت هایپرپولیک، از یک فیلتر جدید برای تفکیک و بارزسازی ساختارهای زیرسطحی در دادههای مصنوعی و دادههای واقعی محوطه باستانی تپهحصار استفاده گردید. فیلتر جدید نسبت مشتق بههنجار نامیده شده که با نرمال کردن مجموع مشتقهای متعامد در راستای محورهای افقی به دست میآید. نتایج حاصل از بررسی دادههای گرانی تپهحصار نشان میدهد که تفکیک و بارزسازی دیوارهها و اتاقکها در محدوده برداشت با نتایج حفاریهای انجام شده توسط گروه باستان شناسی انطباق بالایی دارد.
واژههای کلیدی: گرانی سنجی,تپه حصار,باستانشناسی,آشکارسازی لبه,فیلترهای فازی,نسبت مشتق بهنجار
https://jesphys.ut.ac.ir/article_55098.html
https://jesphys.ut.ac.ir/article_55098_a2e50e8cee738f87d66ebfbd80a19356.pdf
موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران
فیزیک زمین و فضا
2538-371X
2538-3906
42
2
2016
08
22
مقایسه روشهای گوناگون برآورد عمق، مکان و نوع چشمۀ میدانهای مغناطیسی و گرانی
369
391
FA
جمال الدین
بنی عامریان
دانشجوی دکتری الکترومغناطیس موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران
baniamerian@ut.ac.ir
بهروز
اسکویی
0000-0003-3065-194X
موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران
boskooi@ut.ac.ir
موریتزیو
فدی
دانشگاه ناپلز فدریکو 2- گروه علوم زمین، زیست محیط و منابع
fedi@unina.it
10.22059/jesphys.2016.56082
در این تحقیق، از میان روشهای متعدد تخمین عمق و نوع ساختار چشمههای میدان پتانسیل (میدان مغناطیسی و <br /> در این مقاله برخی از متداولترین روشهای تخمین عمق و نوع ساختار چشمههای میدان پتانسیل (مغناطیسی و گرانی) از جمله روشهای سیگنال تحلیلی یا گرادیان کل، تصویرسازی مشخصههایچشمه (Source Parameter Imaging-SPI)، تصویرسازی بهبود یافته مشخصههای چشمه،(Improved SPI-iSPI)، واهمامیخت اویلر(Euler deconvolution)، عدد موج محلی (Local wavenumber) و روش ترکیبی سیگنال تحلیلی و واهمامیخت اویلر (ANEUL) مورد بحث قرار میگیرند. این روشها غالبا بر مبنای مشتقهای میدان و یا ترکیبهای مختلف آن میباشند. سپس گروه دیگری از روشها تحت عنوان روشهای چندمقیاسی (multiscale) که در سالهای اخیر برای تعیین عمق و شکل چشمهها مطرح شدهاند بررسی میشوند. این روشها همانگونه که از نام آنها پیداست به تحلیل میدان در مقیاسهای مختلف میپردازند و عموما از پایداری بیشتری نسبت به نوفه برخوردارند. برای درک بهتر روشهای معرفی شده، این روشها روی دادههای مصنوعی تولید شده توسط یک مدل که پیسنگ مغناطیسی را شبیهسازی میکند بهکاربرده میشوند، سپس نتایج بهدست آمده با یکدیگر مقایسه میشوند. علاوهبر این نشان داده میشود که چگونه با استفاده از نتایج روشهای مختلف میتوان جوابهای بهدست آمده را اعتبارسنجی کرد. در این مقاله تنها به مطالعه ساختارهای دوبعدی پرداخته میشود. در نهایت این روشها برای تحلیل دادههای واقعی ناشی از یک ساختار دوبعدی مغناطیسی مورد استفاده قرار میگیرند.
تخمین عمق,مشتق میدان,میدان گرانی,میدان مغناطیسی,تحلیل چند مقیاسی میدان پتانسیل,ادامه فراسو
https://jesphys.ut.ac.ir/article_56082.html
https://jesphys.ut.ac.ir/article_56082_ab15f90be71e0f18fbeda6b6919b9834.pdf
موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران
فیزیک زمین و فضا
2538-371X
2538-3906
42
2
2016
08
22
تعیین دقیق مرز بی هنجاری های میدان پتانسیل با استفاده از مشتق افقی متعادل و مشتق کل افقی مرتبه دوم نرمال سازی شده
393
403
FA
مصطفی
موسی پور یاسوری
دانشگاه تهران
mousapour69@gmail.com
صفا
خزائی
دانشگاه جامع امام حسین (ع)
skhazai@ihu.ac.ir
10.22059/jesphys.2016.58551
روشهای متعدد عرضه شده برای افزایش توان تفکیک لبهها، اکثرا براساس مشتقات افقی یا عمودی میدان پتانسیل هستند. فیلتری مانند مشتق کل افقی (THD) که در تعیین لبه منابع عمیق کارایی کمتری دارد و یا فیلترهایی مانند TDX و Theta که حساسیت کمتری به عمق بیهنجاری وهمچنین دقت بیشتری در تشخیص لبهها، نسبت به فیلتر THD دارند. در این تحقیق، روش مشتق افقی متعادل (BHD) و مشتق کل افقی مرتبه دوم به صورت نرمالایز شده (TDX2) برای تعیین دقیق مرز بیهنجاریهای میدان پتانسیل بکار رفته است. در این تحقیق بر روی دادههای یک مدل مصنوعی بدون نویز، کارایی فیلترهای مورد استفاده بررسی و سپس بر روی دادههای مدل با نویز اتفاقی 2% مقایسهی بین فیلترها انجام شده است. نتایج حاصل نشان میدهدکه مختصات افقی لبۀ بهدست آمده از فیلترهای BHD و TDX2، در مقایسه با فیلترهای TDX و Theta، به مختصات لبه مدل نزدیکتر است. همچنین، فیلترهای BHD وTDX2 لبه بیهنجاریهای حاصل از تداخل اجسام مجزا با دامنههای متفاوت را از دیگر فیلترها بهتر تفکیک میکنند . همچنین در این تحقیق، فیلترهای مذکور بر روی دادههای گرانی قنات موسسۀ ژئوفیزیک به کار برده شده است. بر اساس نتایج حاصله، فیلترهای TDX2 و BHD با تفکیک لبه-های بیهنجاری قنات و سایر بیهنجاریهای موجود، روند کلی قنات را به خوبی نشان میدهند. لبهی بهدست آمده از این فیلترها حدودا 27/1 متر است، در حالیکه برای فیلترهای TDX و Theta، 7/2 متر است که با توجه به اطلاعات زمینشناسی منطقه احتمال وجود قناتی با این عرض بعید است.
فیلتر مشتق افقی متعادل,تعیین لبه,فیلتر مشتق کل افقی مرتبه دوم نرمالایز شده,میدان پتانسیل
https://jesphys.ut.ac.ir/article_58551.html
https://jesphys.ut.ac.ir/article_58551_38e1b4a947d2bcd22244f22135cb5920.pdf
موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران
فیزیک زمین و فضا
2538-371X
2538-3906
42
2
2016
08
22
شناسایی تغییرات زمانی مکانی چرخندهای شدید در مدیترانه، با الگوریتم عددی
405
417
FA
تیمور
علیزاده
دانشگاه تهران
t.alizadeh@ut.ac.ir
قاسم
عزیزی
0000-0002-9797-4834
دانشگاه تهران
ghazizi@ut.ac.ir
علیرضا
محب الحجه
0000-0002-5906-8486
دانشگاه تهران
amoheb@ut.ac.ir
فرامرز
خوش اخلاق
دانشگاه تهران
fkhoshakhlagh@ut.ac.ir
10.22059/jesphys.2016.58552
در این پژوهش تغییرات زمانی- مکانی چرخندها در مدیترانه با الگوریتم رقومی طی دوره 1980 تا 2013 مطالعه گردید. برای این منظور از دادههای باز تحلیل شده ERA-Enterim با تفکیک شبکه 5/0 × 5 /0 درجه در تراز 1000 هکتوپاسکال استفاده گردید، گام زمانی این داده ها بصورت 6 ساعته و محدوده -10 تا 64 درجه طول شرقی و 23 تا 50 عرض شمالی برای این پژوهش انتخاب گردید. برای شناسایی چرخندها از الگوریتم کمینه فشار تراز 1000 هکتوپاسکال، یک نقطه در مقایسه با 8 نقطه اطراف آن استفاده گردید و برای حذف چرخندهای سطحی و حرارتی، میانگین تاوایی نسبی تراز 800 هکتوپاسکال، نقطه کمینه تا شعاع 300 کیلومتری آن محاسبه گردید. نتایج نشان داد که چرخندهای شناسایی شده با این شرایط، در دریای مدیترانه به روی ایران نمیرسند و حداکثر تمرکز آنها در خاورمیانه بر روی مرکز کشور عراق است. بررسی روند سالانه چرخندها نشان دادکه با ضریب افزایشی اندکی فراوانی چرخندهای مدیترانه در حال افزایش بوده این روند در غرب مدیترانه بیشتر از شرق مدیترانه بوده است. نکته قابل توجه در این پژوهش، جابهجایی مکانی چرخندها در مدیترانه بوده که به سمت غرب و عرض شمالیتر جابهجا شدهاند.
دریای مدیترانه,الگوریتم چرخندزایی,مرکز ثقل,تغییرات زمانی- مکانی
https://jesphys.ut.ac.ir/article_58552.html
https://jesphys.ut.ac.ir/article_58552_01027dddac8eb9765cbbb91548b6252a.pdf
موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران
فیزیک زمین و فضا
2538-371X
2538-3906
42
2
2016
08
22
مدلسازی و درون یابی محتوای الکترونی کلی یون سپهر به کمک شبکه عصبی مصنوعی و مشاهدات GPS
419
437
FA
میر رضا
غفاری رزین
0000-0002-5579-5889
دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی دانشکده نقشه برداری گروه ژئودزی
mr.ghafari@arakut.ac.ir
بهزاد
وثوقی
0000-0002-5667-0447
دانشیار، دانشکده مهندسی نقشه برداری، دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی
vosoghi@kntu.ac.ir
10.22059/jesphys.2016.55504
سیگنالهای سیستم تعیین موقعیت جهانی (GPS) اطلاعات باارزشی را از ساختار فیزیکی یونوسفر در اختیار می گذارند. با کمک این مشاهدات می توان مقدار محتوای الکترونی کلی (TEC) را برای هر مسیر دید مابین گیرنده و ماهواره بدست آورد. در این مقاله اندازه گیریهای بدست آمده از 22 ایستگاه موجود در شمالغرب ایران (48>λ>44 ،40>φ>36) جهت تعیین مقدار محتوای الکترونی کلی در راستای قائم (VTEC) استفاده شده است. بدلیل کمبود مشاهدات و توزیع مکانی نامناسب ایستگاهها، جهت برآورد زمانی- مکانی مقدار VTEC در سایر نقاط، دو مدل شبکه عصبی مصنوعی 3 لایه(MLP-ANN) و شبکه عصبی با توابع پایه شعاعی(RBFNN) بر اساس الگوریتم پس انتشار خطا (BPA) بکار گرفته شده است. 3 ایستگاه آزمون با توزیع مناسب جهت ارزیابی صحت نتایج انتخاب شده است. کمینه خطای نسبی در نقاط آزمون برای شبکه عصبی مصنوعی 3 لایه40/1 % و برای شبکه عصبی با توابع پایه شعاعی 88/1 % محاسبه شده است. محاسبه خطاهای نسبی کم و همچنین آنالیز انجام گرفته، بیانگر قابلیت بالای روشهای GPS+MLP-ANN و GPS+RBFNN در مقایسه با روشهای متعارف درون یابی در نشان دادن تغییرات زمانی- مکانی یونوسفر می باشد.
یونوسفر,شبکه عصبی چند لایه,شبکه عصبی با توابع پایه شعاعی,IGS,GPS
https://jesphys.ut.ac.ir/article_55504.html
https://jesphys.ut.ac.ir/article_55504_fb562e93a658ef6def5b77a77fd2e94a.pdf
موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران
فیزیک زمین و فضا
2538-371X
2538-3906
42
2
2016
08
22
تحلیل مقایسهای پراسنج یونسپهری VTEC و پراسنج هواشناختی بارش در اصفهان و شیراز
439
448
FA
صدیقه
امیدی
دانشجو/ دانشگاه یزد
s_omidi2011@yahoo.com
محمدحسین
معماریان
0000-0002-1899-8302
عضو هیات علمی دانشکده فیزیک/ دانشگاه یزد
memarian@yazd.ac.ir
سعید
فرزانه
0000-0002-3778-086X
دانشجو/ دانشکده مهندسی نقشه برداری دانشگاه تهران
farzaneh@ut.ac.ir
10.22059/jesphys.2016.55681
مقاله حاضر در راستای کشف وجود یا عدم وجود رابطه تحولات پارامترهای یونسپهری با پدیده هواشناختی بارش، تغییرات بیشینههای روزانه محتوای کلی الکترونی قائم (VTEC) یونسپهری حاصل از پردازش دادههای خام دو ایستگاه GPS را با تغییرات بارش ثبت شده در دو ایستگاه همدیدی واقع در محل ایستگاههای GPS، که در بازه زمانی مورد بررسی از نظر میزان بارش تفاوت قابل توجهی داشتند، مورد تحلیل و مقایسه قرار داده است. این تحلیلها در شرایط آرام ژئومغناطیسی صورت گرفت و در نتیجه مشاهده شد که بین تغییرات بیشینههای VTEC یونسپهری و وقوع بارش، رابطهای نظاممند وجود دارد، بهگونهای که پس از وقوع افت و خیزهایی با دامنه مخصوص در بیشینه VTEC، پیکهای بارشی رخ دادهاند. همچنین در ایستگاهی که تغییرات بیشینههای VTEC یونسپهری نسبتا ملایم بود، شرایط پایدار وردسپهری مشاهده شد، در حالی که در همان بازه زمانی در ایستگاهی که تغییرات بیشینههای مذکور نسبتا شدید بود، ناپایداری وردسپهری حاکم است.
GPS,VTEC,یونسپهر,وردسپهر,بارش
https://jesphys.ut.ac.ir/article_55681.html
https://jesphys.ut.ac.ir/article_55681_87fd12073f6c467f04fa56a35d3ebee9.pdf
موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران
فیزیک زمین و فضا
2538-371X
2538-3906
42
2
2016
08
22
اندازه گیری عمق دید جوی با استفاده از تصویربرداری از میان جو از یک توری خطی بازتابی با تابع برتابندگی سینوسی و گام کاهشی در امتداد بردار شبکه آن
449
458
FA
سیف اله
رسولی
عضو هیئت علمی دانشگاه تحصیلات تکمیلی علوم پایه زنجان
rasouli@iasbs.ac.ir
الهه
حریری
دانشگاه زنجان
hariri_el@yahoo.com
سیامک
خادمی
عضو هیئت علمی دانشگاه زنجان
khademi@znu.ac.ir
10.22059/jesphys.2016.58553
در این مقاله روشی جدید برای تعیین عمق دید جوی، با استفاده از تصویربرداری از یک توری خطیِ انعکاسی با تابع برتابندگی سینوسی که گام آن متغیر است ارائه می شود. اندازه گیری عمق دید در ساعت مشخصی از روزهای مختلف ماه های آذر و دی ماه سال 1391 که عمق دید متفاوتی داشتند انجام شد. یک توری خطی سینوسی با گام متغیر در محدوده 7 تا 110 میلیمتر در مساحت 1 متر در 3 متر روی مقوای سفید رنگ و مات چاپ شد و توری روی قاب چوبی مناسبی تعبیه و بطور عمودی در ارتفاع 3 متری از سطح زمین نصب شد. از این توری از فاصله 475 متری توسط یک تلسکوپ که در کانون آن یک عدد دوربینCCD قرار داده شده بود تصویربرداری شد. تصاویر ثبت شده با استفاده از نرم افزار MATLAB تحلیل شد و نمایانی موضعی تصاویر توری تعیین شدند. گرد و غبار موجود در جو باعث از بین رفتن تفکیک گام های کوچکتر توری می شود. با تعیین کوچکترین گام قابل مشاهده در تصاویر، حد تفکیک زاویه ای از فاصله 475 متری تعیین شد. با مقایسه کوچکترین زاویه دید بدست آمده با کوچکترین زاویه مربوط به اندازه گیری عمق دید توسط چشم غیرمسلح و فرض خطی بودن حجم آلاینده ها نسبت به طول مسیر دید، عمق دید بدست آمد. مقادیر عمق دید بدست آمده از این روش با عمق دید گزارش شده توسط ایستگاه هواشناسی فرودگاه زنجان که در مجاورت محل اندازه گیری قرار دارد، مقایسه شدند که مطابقت خوبی مابین آنها مشاهده می شود.
عمق دید جوی,توری خطی با دامنه سینوسی و گام متغیر,تصویربرداری و انتشار نور از میان جو,ریزگردها,گرد و غبار
https://jesphys.ut.ac.ir/article_58553.html
https://jesphys.ut.ac.ir/article_58553_f7695b76827976dd7180021c37515808.pdf
موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران
فیزیک زمین و فضا
2538-371X
2538-3906
42
2
2016
08
22
بررسی تغییرات ضریب خاموشی جو بر مبنای دید افقی در چهار فرودگاه پرتردد کشور
459
467
FA
سیده سمانه
ثابت قدم
0000-0001-8396-0725
موسسه ژئوفیزیک
ssabet@ut.ac.ir
مسعود
خوش سیما
پژوهشکده سامانه های ماهواره، پژوهشگاه فضایی ایران
khoshsima@alumni.ut.ac.ir
فرهنگ
احمدی گیوی
0000-0002-9487-4862
گروه فیزیک فضا، موسسه ژئوفیزیک دانشکاه تهران
ahmadig@ut.ac.ir
10.22059/jesphys.2016.55503
دید، علاوه بر اینکه به عنوان یکی از مهمترین ویژگیهای نوری جو محسوب میشود، از جنبههای مختلف از جمله ترافیک زمینی و هوایی دارای اهمیت است. در مقاله حاضر بانک اطلاعات تاریخی برای نشان دادن تغییرات دید در 4 فرودگاه پرتردد کشور شامل فرودگاههای مهرآباد تهران، مشهد، شیراز و اصفهان در دوره مشترک 40 ساله بررسی شده است. ضریب خاموشی با استفاده از رابطه کشمایدر برآورد میشود. تغییرات بلندمدت خاموشی در روزهای آفتابی و نسبتاً خشک با کاربست پالایه در شرایط رطوبت نسبی بیش از 70% و ابرناکی بیش از 50% مطالعه شده است. <br /> نتایج نشان میدهد که روند تغییرات میانگین سالانه ضریب خاموشی جو در بازه زمانی 1970 تا 2010 افزایش نسبتاً ملایمی را در هر چهار ایستگاه فرودگاهی دارد. مقایسه حدهای پایین و بالای دید، تغییر قابل ملاحظهای در ایستگاههای مختلف را نشان نمیدهد. کمترین مقادیر حدی دید مربوط به ایستگاه مهرآباد تهران است. بررسی تغییرات ماهانه میانگین دید افقی حاکی از آن است که در ماههای زمستان کمترین مقادیر وجود داشته و اندازه آن حدود 2 کیلومتر کمتر از ماههای دیگر است. ارتباط مستقیم میان رطوبت نسبی و ضریب خاموشی جو احتمالاً ناشی از تبدیل آلایندههای اولیه به ثانویه در حضور رطوبت است. نتایج مطالعه حساسیت روند تغییرات بلندمدت خاموشی به رطوبت نسبی و ابرناکی نشان میدهد که با اعمال پالایه، تغییر اندکی در مقادیر مطلق دادهها ایجاد میشود؛ ولی در روند کلی تغییرات خاموشی، به ویژه در ایستگاههای تهران و اصفهان، تغییری دیده نمیشود که بیانگر کاهش دید در بلندمدت بهدلیل افزایش غلظت آلایندههای جوی است.
ضریب خاموشی جو,دید افقی,فرودگاههای پرتردد,رطوبت,تغییرات بلندمدت
https://jesphys.ut.ac.ir/article_55503.html
https://jesphys.ut.ac.ir/article_55503_a926af78b8ae3df6e55db9366616d71c.pdf