TY - JOUR ID - 79973 TI - شبیه‌سازی عددی و بررسی آزمایشگاهی ضریب پخشیدگی گرمایی خاک یخ‌زده در شرایط رطوبتی متفاوت JO - فیزیک زمین و فضا JA - JESPHYS LA - fa SN - 2538-371X AU - خوشخو, یونس AU - خلیلی, علی AU - رحیمی, حسن AU - ایران‌نژاد, پرویز AD - دانش‌آموخته کارشناسی ارشد هواشناسی کشاورزی، دانشکده مهندسی خاک و آب، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران AD - استاد بازنشسته، دانشکده مهندسی خاک و آب، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران AD - استادیار، گروه فیزیک فضا، مؤسسة ژئوفیزیک دانشگاه تهران، ایران Y1 - 2009 PY - 2009 VL - 35 IS - 1 SP - 89 EP - 99 KW - ضریب پخشیدگی گرمایی KW - شبیه‌سازی عددی KW - یخبندان خاک KW - رطوبت KW - روش کرانک- نیکلسون DO - 10.22059/jesphys.2009.79973 N2 - در این تحقیق ضریب پخشیدگی گرمایی خاک سیلت رسی در رطوبت‌های وزنی 5، 10، 15، و 20 درصد در حالت وقوع پدیده یخبندان در خاک مورد بررسی قرار گرفته است. برای برآورد ضریب پخشیدگی گرمایی  ابتدا معادله پخش گرما در خاک به روش کرانک- نیکسلون برای مقادیر متفاوت فرضی در محدوده تغییرات آن حل شد. سپس با استفاده از معیار جذر متوسط مربعات خطا (RMSE) بین مقادیر دمای خاک محاسباتی و مشاهداتی در زمان‌ها و اعماق متفاوت، مقدار بهینه  به روش سعی و خطا برای رطوبت‌های پیش‌گفته استخراج شد. برای جمع‌آوری داده‌های مورد نیاز در حل معادله پخش گرما در خاک، از 7 حس‌گر گرمایی در اعماق گوناگون خاک استفاده شد. برای دستیابی به شرایط یخبندان در خاک از دستگاه تبرید که قادر به تولید سرما تا دمای 20- درجه سلسیوس بود استفاده به عمل آمد. استخراج  برای دو مقطع مجزا از داده‌های مشاهداتی به انجام رسید. مقطع اول که نمایانگر شرایط وقوع یخبندان کامل خاک بود از بین داده‌هایی انتخاب شد که در آن دمای خاک در کلیه اعماق خاک و در زمان‌های متفاوت مقادیری منفی و کمتر از 2- درجه سلسیوس را داشت و مقطع دوم که نمایانگر شرایط نبود یخبندان کامل در خاک بود طوری انتخاب شد که در آن دمای خاک در بخشی از مقطع انتخاب شده مثبت و در بخشی دیگر منفی بود. طبق نتایج به‌دست آمده، مدل به‌کار گرفته شده در این تحقیق در حالت یخبندان کامل منجر به حصول مقادیر RMSE کم و به‌دست آمدن نتایجی منطقی و قابل قبول شد ولی در حالت نبود یخبندان کامل مقادیر RMSE به طرز قابل توجهی زیاد شد و این امر سبب ناکارامد شدن مدل و به‌دست آمدن نتایجی غیرمنطقی شد که وقوع این امر به نقض فرضیات مورد نیاز معادله و اعمال خطاهای اضافی در اثر آن در حالت اخیر نسبت داده شد. UR - https://jesphys.ut.ac.ir/article_79973.html L1 - https://jesphys.ut.ac.ir/article_79973_a383249774120011cdcc467cb4139aa2.pdf ER -