TY - JOUR ID - 80098 TI - مطالعة بای‌های ثبت شده در رصدخانة مغناطیسی مؤسسة ژئوفیزیک دانشگاه تهران (1980-1971) JO - فیزیک زمین و فضا JA - JESPHYS LA - fa SN - 2538-371X AU - جوع عطا بیرمی, اسداله AU - حسین‌زاده گویا, ناصر AD - مؤسسة ژئوفیزیک دانشگاه تهران، صندوق پستی 6466-14155 Y1 - 2006 PY - 2006 VL - 32 IS - 2 SP - 45 EP - 56 KW - تغییرات زودگذر KW - ریزتپ KW - شفق قطبی KW - رصدخانه مغناطیسی KW - الکتروجت KW - فصول ژئومغناطیسی DO - N2 - میدان مغناطیسی زمین به شکل پیجیده‌ای نسبت به زمان و مکان تغییر می‌کند. تغییرات زمانی میدان مغناطیسی شامل تغییرات آهسته و تغییرات زودگذر است. این تغییرات به‌طور پیوسته روی مغناطیس‌نگارها ثبت می‌شوند. یکی از تغییرات زودگذر که روی مغناطیس‌نگارها شکلی مانند منحنی گوسی دارد، بای نامیده می‌شود. دوره تناوب  بای‌ها از چند دقیقه تا چند ساعت (2 تا 4 ساعت) متغیر است. این رویدادها سبب القا جریان‌های الکتریکی به درون بخش‌هایی از پوسته و گوشته می‌شوند که این جریان‌ها نیز به نوبه خود میدان‌های مغناطیسی قابل اندازه‌گیری روی سطح زمین را ایجاد می‌کنند. نسبت میدان‌های داخلی و خارجی معیاری از پاسخ الکترومغناطیسی محیط است که با روش هماهنگ‌های کروی می‌توان آن را تعیین کرد و در نهایت هدایت الکتریکی آن بخش را به‌دست آورد. بای‌ها عموماً در روزهای آرام و توأم با ریزتپ‌های مغناطیسی Pi1 و  Pi2به وقوع می‌پیوندند. بای‌ها فرایندی دو مرحله‌ای هستند. اولین مرحله را بای آغازین و مرحله بعدی را بای اصلی می‌نامند. در این مقاله روی بای‌های ثبت شده در رصدخانة مغناطیسی تهران با عرض ژئومغناطیسی  N73/35 و طول ژئومغناطیسی  E38/51 در فاصله زمانی 1971تا 1980 بر اساس زمان وقوع، شدت و جهت، و وقوع آنها در فصول ژئومغناطیسی بررسی آماری صورت گرفته است. با بررسی این رویدادها، تأخیر زمانی بین دو مرحله در گستره 10 تا 30 دقیقه به دست آمده است. بیشینة عددی این رویدادها در نیمه‌شب با شدت متوسط و مثبت به دست آمده و بیشتر بای‌ها در اعتدالین و انقلاب زمستانی رخ داده‌اند. با توجه به نوع رویدادهای ثبت شده می‌توان گفت که جریان‌های بازگشتی، جریان‌های غالب‌اند. رابطة تعداد توفان‌های مغناطیسی و لکه‌های خورشیدی با تعداد بای‌ها به صورت رابطه‌ای معکوس به‌دست آمده است. با  تجزیه و تحلیل شدت جریان این تغییرات زمانی و سایر تغییرات به روش هماهنگ‌های کروی، بیضوی و هذلولوی می‌توان به طرح‌واری از مغناطیس‌سپهر (مگنتوسفر) دست یافت. UR - https://jesphys.ut.ac.ir/article_80098.html L1 - https://jesphys.ut.ac.ir/article_80098_3b1b32eb012232fa5e6530e812455282.pdf ER -