2024-03-28T22:37:37Z
https://jesphys.ut.ac.ir/?_action=export&rf=summon&issue=3307
فیزیک زمین و فضا
JESP
2538-371X
2538-371X
1379
26
2
کمینه سازی لرزش زمین در انفجارهای معدن مس سرچشمه کرمان
مهدی پورقاسمی
ساغند
عبدالرحیم
جواهریان
محمدفاروق
حسینی
ایمن سازی سازه ها و دیواره های سنگی در مقابل لرزش زمین ناشی از انفجار معادن روباز از جمله مسایل مهم در بحث انفجار و لرزش زمین ناشی از انفجار می باشد‘ راستای محل دریافت لرزه نسبت به محل انفجار و جهت انفجار از جمله عامل هایی هستند که تأثیر زیادی در لرزه دریافت شده در محل دارند. برای کمیته سازی لرزش زمین در محل های مورد نظر باید اثرات این عامل ها را بررسی کرد و بهترین حالت را بدست آورد. این کار برای انفجارهای معدن مس سرچشمه کرمان انجام شده است‘ بدین صورت که تعداد 14 انفجار در این معدن اجرا و لرزش های حاصل از آنها توسط 6 تا8 دستگاه لرزه نگار ثبت شده است.
در این مطالعه ‘ در ابتدا بر اساس11 انفجار انجام شده در این معدن که به صورت انفجارهای چند چالی بوده است وضعیت لرزش در نقاط مختلف بررسی شده است. در همین راستا وضعیت توزیع بیشینه سرعت جابجایی ذرات در اطراف هر بلوک انفجاری ترسیم شده و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. بر اساس انفجار تک چال و دو انفجار دو چال در این معدن‘ کار شبیه سازی لرزش بر اساس سه الگوی انفجار برا ی نقاط مختلف اطراف یک بلوک انفجاری انجام شده است و اثر جهت انفجار و راستای محل ثبت لرزش به صورت زمان های تاخیر در شبیه سازی ها لحاظ شده است. در این بررسی‘ ملاحظه شد که کمترین لرزش مربوط به محلی است که زاویه ای در حدود 180 تا225 درجه نسبت به سطح آزاد بلوک انفجاری و درجهت خلاف حرکت انفجار دارد.
بیشینه سرعت ذرات
جهت حرکت انفجار
راستای ثبت لرزش
شبیه سازی لرزش انفجار
کمینه سازی لرزش انفجار
معدن مس سرچشمه
2000
06
21
https://jesphys.ut.ac.ir/article_12906_ed64525494c72c10b9a7b5bd5bf82f3c.pdf
فیزیک زمین و فضا
JESP
2538-371X
2538-371X
1379
26
2
مدل سازی سه بعدی زمان سیر اولین رسیدهای امواج درونی در محیط های لایه ای با تغییرات جانبی
فرهاد
جوادی
حمیدرضا
سیاهکوهی
در این مقاله روشی برای ردیابی سه بعدی امواج درونی و تعیین زمان سیر اولین رسیدهای آنها در محیط هایی که سرعت انتشار موج و ضخامت لایه ها دارای تغییرات جانبی هستند‘ معرفی می شود. اساس کار در این مطالعه‘ حل معادله ایکونال در سه بعد بروش تفاضل های محدود می باشد. برنامه رایانه ای تدوین شده (EATT_3D) علاوه بر تعیین زمان سیر پرتو‘ مشتقات جزئی آن را نسبت به پارامترهای مدل نیز محاسبه می کند. بنابراین‘ برنامه تدوین شده نه تنها برای مدل سازی مستقیم و سه بعدی زمان سیر امواج درونی کاربرد دارد بلکه در برگردان سه بعدی زمان رسید امواج درونی هم قابل استفاده می باشد(نگارندگان از این برنامه سه بعدی زمان رسید امواج زلزله های منطقه تهران برای تعیین مدل پوسته استفاده کرده اند).
برای کسب اطمینان از کارایی برنامه تدوین شده از داده های مربوط به دو مدل مصنوعی استفاده شد. دقت نتایج مدلسازی و سرعت اجرای برنامه کاملا رضایت بخش بود.
برگردان سه بعدی زمان سیر امواج درونی
پرتونگاری سه بعدی لرزه ای
پرتو یابی سه بعدی
مدلسازی پوسته
مدلسازی سه بعدی زمان سیر امواج درونی
2000
06
21
https://jesphys.ut.ac.ir/article_12907_8bf52b4fad6f2887050befbc0a64c5d1.pdf
فیزیک زمین و فضا
JESP
2538-371X
2538-371X
1379
26
2
نیاز به بازنگری در فرمولها و مقادیر تصحیحی برای کاهش خطا در مقیاسهای بزرگی زلزله
مهدی رضا
پور
بزرگی زلزله در توضیح واقعیت لرزه خیزی جهان و مطالعه کمیتهای دینامیکی چشمه های لرزه ای نقش ویژه ای را بازی می کند. در اکثر مطالعات زلزله شناسی از داده های بزرگی به عنوان یک راهنما برای اندازه زمینلرزه استفاده می شود و خطای موجود در تخمین بزرگی به هر عللی مستقیما روی نتایج مطالعاتی که در آن از داده های بزرگی استفاده می شود تأثیر دارد. در این مقاله کارایی فرمولها و مقادیر تصحیحی (???)B مختلف بررسی می شود.
کاربردهای فرمول MsR-P ومقادیر تصحیحی جدید فاصله – عمق (نرمال شده با ممان لرزه ای) در تعیین بزرگی زلزله های منتشر شده توسطISC در طول سالهای 1978-1993 نشان می دهند که مقادیر برآورد شده برای Ms وmb در مقایسه با برآوردهای انجام شده با استفاده از فرمول پراگ ومقادیر تصحیحی گوتنبرگ- ریشتر که مورد استفاده مراکز بزرگ جهانی است‘ مستقل ازفاصله بوده و بدون خطای دستگاهی هستند. مقایسه انحراف معیارهای Ms برآورد شده با استفاده از فرمولهای Msparague وMsR-P نشان می دهد که انحراف معیار Ms بر آورد شده با فرمول MsR-P بطور پیوسته کمتر از انحراف معیار برآوردهای محاسبه شده با فرمول پراگ (Msparague ) است. همچنین انحراف معیارهای mb برآوردشده با استفاده از مقادیر تصحیحی گوتنبرگ –ریشتر کمتر است. استفاده از Ms وmb تعیین شده با استفاده از فرمول MsR-P و مقادیر تصحیحی جدید باعث کاهش تداخل در نمودار Msبرحسب mb شده و کارایی این نمودار را در تفکیک انفجارات هسته ای زیرزمینی از زلزله را افزایش می دهد . این مطالعه نشان می دهد که برای کاهش خطا درتعیین بزرگی ‘ فرمول مورد استفاده برای محاسبه بزرگی امواج سطحی (Ms) و مقادیر تصحیحی (???)B مورد استفاده برای محاسبه بزرگی امواج درونی (mb) توسط مراکز بزرگ مثل ISC وNEIC نیاز به بازنگری دارند.
امواج درونی
امواج سطحی
بزرگی
خطا
مقادیر تصحیحی
ممان لرزه ای
2000
06
21
https://jesphys.ut.ac.ir/article_12908_9dd350ec9c603c24c8dfa05341e5a759.pdf
فیزیک زمین و فضا
JESP
2538-371X
2538-371X
1379
26
2
ارتباط داده های زمینگرمایی با ساختار زمین شناختی ساختگاه سد سلمان فارسی
محمدعلی
ریاحی
رضا
نظریان
عباس ابراهیمی
علویجه
در مطالعه حاضر سعی بر آن شده است تا ضمن معرفی شیوه اندازه گیر ی گرمای درون چاهی در اعماق کم‘ ارتباط بی هنجاری گرمایی مشاهده شده با پدیده های زمینساختی واقع در محدوده لایه های رسوبی پوسته زمین نشان داده شود و بدین منظور داده های حاصل از اندازه گیریهای درون چاهی در ساختگاه سد سلمان فارسی واقع در جنوب شیراز از نقطه نظر زمینگرمایی مورد مطالعه قرار گرفت.برای اینکار ابتدا نمودارهای دما نسبت به عمق تهیه و سپس با استفاده از عمل برازش خطی بررسی مقدماتی انجام شد. این بررسی نشان داد که یک بی هنجاری گرمایی بالا در محل ساختگاه سد وجود دارد. در این مرحله با استفاده از معادله گرمای فوریه مقادیر شیو زمینگرمایی منطقه تخمین زده شد. با استفاده از اطلاعات زمین شناختی منطقه مورد مطالعه ‘ یک گسل محلی بعنوان عامل بی هنجاری گرمایی مشاهده شده شناخته شد.
بی هنجاری گرمایی
چاه نگاری
شیو زمینگرمایی
2000
06
21
https://jesphys.ut.ac.ir/article_12909_e96909d190684f425a0838d7bb053bd3.pdf
فیزیک زمین و فضا
JESP
2538-371X
2538-371X
1379
26
2
مطالعه پراکندگی امواج کشسان در نمونه های سنگ آهک فیلیت و مقایسه بین مقادیر نظری و اندازه گیری شده در آزمایشگاه
محمد علی
ریاحی
محمدرضا
وکیل
در این مقاله سرعت انتشار امواج کشسان تراکمی و برشی برای نمونه های سنگ آهک فیلیت که بصورت مکعب مستطیل برش خورده بودند از طریق اندازه گیری در آزمایشگاه و سپس با استفاده از محاسبات نظری بدست آمده است.
ابتدا در فشار جو و درجه حرارت آزمایشگاه و با استفاده از ثبت اولین زمان رسید امواج و طول نمونه ها‘ مقادیر سرعت اندازه گیری شد. سرعت امواج تراکمی در بسامد KHz 63و برای امواج برشی KHz33 اندازه گیری شده اند. برای مطالعه اثر پراکندگی‘ اندازه گیری بر روی نمونه ها برای زوایای ‘ 30ْ‘45ْ‘ 60ْ و 90ْ که زاویه بین خط واصل بین فرستنده و گیرنده و بردار عمود بر صفحات درزه ها می باشد انجام شد. سپس د رمرحله محاسبات نظری‘ با استفاده از روش اوکاتل و بودیانسکی (1974) برای تعیین چگالی درزه و ضرایب لامه و بر مبنای نظریه هادسن (1980) مقادیر سرعت امواج بدست آمد.
نتایج حاصل برای نمونه هایی با چگالی کم بین اندازه گیری آزمایشگاهی و روابط نظری توافق خوبی را نشان داد. برای نمونه های چگالی درزه زیاد در زوایای 30ْ‘45ْ‘ 60ْ خطای قابل ملاحظه ای مشاهده گردید. این عدم توافق بین اندازه گیری آزمایشگاهی و روابط نظری می تواند ناشی از ناخالصی ها و یکسان نبودن ماده زمینه در نمونه های سنگ باشد
امواج برشی
امواج تراکمی
پراکندگی امواج کشسان
2000
06
21
https://jesphys.ut.ac.ir/article_12910_2eb33a0dc04f6466fc1bec81a6c58d0a.pdf
فیزیک زمین و فضا
JESP
2538-371X
2538-371X
1379
26
2
تفسیر داده های مغناطیسی و بررسی کانه زایی طلا- آرسنیک با استفاده از نتایج حاصله در منطقه شیر مرد(جنوب آذربایجان غربی)
منیژه
شیرزادی
مانا
رحیمی
جهت بررسی کانه زایی طلا – آرسنیک در منطقه شیر مرد از داده های هوا مغناطیسی این منطقه استفاده شده است. پس از پردازش داده ها و تصحیح منطقه ای‘ نقشه شدت کلی و نقشه باقیمانده مغناطیسی منطقه رسم شد. این نقشه ها با توجه به چگونگی پربندهای بی هنجار ی مغناطیسی ‘ وجود گسلی در شمال منطقه و توده های مغناطیسی در سطح منطقه را مشخص می کنند. به منظور بدست آوردن اطلاعات بیشتر صافی های مختلف مانند ادامه فروسو‘ ادامه فراسو ‘ مشتق قائم و برگشت به قطب مغناطیسی برای تعیین محل توده های مغناطیسی عمیق و سطحی در منطقه انجام شد. سپس با تشکیل طیف چگالی انرژی داده های این منطقه عمق متوسط توده های سطحی و عمیق در منطقه بدست آمد.
وجود بی هنجاری مغناطیسی هوایی قابل توجه د راین منطقه‘ تنوع کانه زایی و پاراژنز منطقه معدنی زرشوران و آغدره ضرورت بررسی و مطالعات زمین شناسی اقتصادی را محرز می نماید.
با توجه به همبستگی مشاهده شده در تفسیرهای مغناطیسی هوایی بین این منطقه و نشانه های معدنی پراکنده در اطراف‘ مطالعه تلفیقی و همزمان این منطقه بعنوان الگوی مطالعاتی در نظر گرفته شده است.
بی هنجاری مغناطیسی
طیف چگالی انرژی
کانه زایی تیپ کارلین
مشتقق قائم
2000
06
21
https://jesphys.ut.ac.ir/article_12911_6af147f9649a7b9d10da4efe0444d361.pdf
فیزیک زمین و فضا
JESP
2538-371X
2538-371X
1379
26
2
شبیه سازی بارندگی- رواناب در حوضه های آبریز دربند و گلابدره
سعید
مرید
هادی میر
ابوالقاسمی
هوشنگ
قائمی
سیل عظیم حوزه های آبریز دربند و گلابدره در چهارم مرداد ماه سال 1366 و خسارات متعاقب آن به شمال شهر تهران‘ انگیزه ای بود برای بررسی این پدیده هیدرولوژیکی‘ نظربه کمبود داده های آب سنجی‘ با استفاده از پنج مدل شبیه سازی بارندگی – رواناب شامل: مدلهای استدلالی (CIA) استدلالی جدید‘HYMO, HECI و ماتریسی حداکثر گذر حجمی سیلاب به ازای دوره بازگشتهای 2 تا 100 سال برای 23 زیر حوضه از حوضه آبریز دربند و 10 زیر حوضه از حوضه آبریز گلابدره محاسبه شده ونتایج به دست آمده از جنبه های مختلف بررسی و تحلیل شده است. پس از بررسی کاستیها و تواناییهای هر کدام از مدلها‘ استفاده از مدل ماتریسی برای حوضه های یاد شده و حوضه های مشابه توصیه شده و بر اساس آن حداکثر گذر حجمی سیل 4/5/1366 تهران حدود 356 متر مکعب در ثانیه تخمین زده شده است. علی رغم حجم این سیل‘ علت خسارات راتنها نباید در آن جستجو کرد وشاید علت اصلی ایجاد سیل و خسارات ناشی از آن را باید در توسعه شهری‘ورود به حریم رودخانه وتغییر سیستم زهکشی طبیعی منطقه یافت.
حوضه های آبریز دربند و گلابدره
گذر حجمی سیلاب
مدل ماتریسی و هیدروگراف
2000
06
21
https://jesphys.ut.ac.ir/article_12912_00f1ea96e3341727c850541e0be4c6e9.pdf
فیزیک زمین و فضا
JESP
2538-371X
2538-371X
1379
26
2
اثرال نینو 83-1982 برروی آب و هوای ایران
لیلی میر
افضل
مقاله حاضر به بررسی اثر شدیدترین ال نینوی سال 1982-1983(1361-1362) بر روی ایران از نظر دما و بارندگی ‘ شایان توجه و تعمق زیادی است . به طوریکه دمای متوسط این دوره بسیار پایین تر از معمول است. میزان بارندگی نیز دراین دوره قابل توجه است. از آنجا که این پدیده دوره ای است بررسی آن می تواند در توجیه و پیش بینی سالانه وضعیت اقلیمی کشورما ن کمک بزرگی نماید. بررسی ها نشان می دهد که بی هنجاری قابل ملاحظه (منفی) دما و (مثبت) بارندگی همزمان با وقوع ال نینو روی می دهد و به وضوح تأخیری در کمینه دما و بیشینه بارندگی سالانه دیده می شود‘ گرچه تأخیر در بیشینه دمای سالانه به آن اندازه واضح نیست . تقابل بین جریانهای مونسون زمستانی و جریان های جنوبی یا جنوب غربی ناشی از پدیده ال نینو در این دوره ‘ همزمان با تأثیر پرفشاری که با وقوع ال نینو روی غرب اقیانوس آرام بوجود آمده است‘ تقویت و جابه جایی مونسون از شرق به طرف ایران صورت می گیرد. به این ترتیب تابستان ها در این دوره گرمتر از تابستانی است که در آنها ال نینو روی نمی دهد.
ال نینو
بی هنجاری بارندگی
بی هنجاری دما
مونسون
2000
06
21
https://jesphys.ut.ac.ir/article_12913_6dcb784ea9bfad6e1a52019916c22fd6.pdf
فیزیک زمین و فضا
JESP
2538-371X
2538-371X
1379
26
2
تعیین ژئوئید از روش گرانی سنجی با استفاده از انتگرال استوکس در مختصات بیضوی
وحید ابراهیم زاده
اردستانی
مسئله شرایط مرزی استوکس درمختصات بیضوی برای محاسبه ارتفاع ژئوئید به کارگرفته شده است. جهت درجه پایین ارتفاع ژئوئید با استفاده از مدل های پتانسیل کروی (GGM) بهتر و دقیق تر قابل محاسبه است. بنابراین پتانسیل آشفته به دو قسمت تقسیم می شود: 1- درجه پایین پتانسیل مرجع‘2- درجه بالاتر پتانسیل . برای محاسبه درجه پایین از مدل پتانسیل کروی (GGM) و برای درجه بالاتر از انتگرال استوکس در مختصات بیضوی استفاده شده است. در اینجا یک روش مؤثر برای حذف پدیده تکینگی توابع استوکس در اطراف نقطه محاسبه ای ارایه شده است و درنهایت نتایج عددی از حل انتگرال استوکس در مختصات بیضوی نشان داده شده است.
انتگرال استوکس در مختصات بیضوی
تعیین ژئوئید
نتایج عددی
2000
06
21
https://jesphys.ut.ac.ir/article_12914_1c903d94dd92d4db65cf7f4444999b3d.pdf