2024-03-28T19:11:43Z
https://jesphys.ut.ac.ir/?_action=export&rf=summon&issue=3320
فیزیک زمین و فضا
JESP
2538-371X
2538-371X
1378
25
1
کاربرد چاه پیمایی در تعیین فشار هیدرولیکی سفره های زیرزمینی آب ناحیه کارستی قصر قمشه-جنوب غرب ایران
احمد
زمانی
احمد حسینی
رچی
کشور ایران در ناحیه خشک و نیمه خشک جهان قرار دارد. وجود سازندهای آهکی و شرایط مناسب زمین شناسی باعث ایجاد و توسعه پهنه های وسیع کارستی در این سرزمین شده است. کاهش و یا آلودگی آبهای زیرزمینی موجود در آبرفت ها از یک طرف و توسعه مراکز جمعیتی ‘ صنعتی و کشاورزی از طرف دیگر‘ مطالعه و شناخت منابع عظیم آبهای کارستی را از اهمیت فراوان برخوردار نموده است.در این مطالعه با استفاده از چاه نگاشتهای ژئوفیزیکی‘ جنس لایه ها ‘ موقعیت شگستگی ها و محلهای تغذیه و تخلیه آب در آبخوانهای کارستی ناحیه قصر قمشه واقع در زاگرس‘ جنوب غربی ایران بررسی و تعیین شده است. چاه نگاشتهای به کار رفته عبارتند از: گاما‘ نوترون-نوترون‘ الکتریک گاما- گاما ‘ قطرسنج‘ درجه حرارت‘ جریان سنج و مقاومت مخصوص سیال . مطالعه برخی خواص هیدروژئولوژی به خصوص فشار هیدرولیکی نشان می دهد که آبهای زیزمینی این ناحیه کارستی عمدتا در دو سفره‘ که به وسیله لایه های مارنی ناتراوا از هم جدا شده اند‘ تقریبا برابر با 170 متر تعیین شده است.
آبخوان
چاه پیمایی
چاه نگاشتهای ژئوفیزیکی
فشار هیدرولیکی
کارست
هیدروژئولوژی
1999
04
21
https://jesphys.ut.ac.ir/article_13102_82cfcf890bd368ddecf813f045308565.pdf
فیزیک زمین و فضا
JESP
2538-371X
2538-371X
1378
25
1
اثر بسامد بر پاشندگی سرعت انتشار امواج کشایندی در نمونه های ماسه سنگ و سنگ آهک منطقه چابهار در حالتهای خشک و اشباع
مجید نبی
بیدهندی
محمود
فتحی
در این پژوهش اثر بسامد بر پاشندگی سرعت انتشار امواج کشایندی(تراکمی و برشی) بر روی چندین نمونه از سنگ آهک و ماسه سنگ منطقه چابهار در فشار جو در دو حالت خشک و اشباع بررسی گردیده است.
پاشندگی سرعت امواج تراکمی برروی کلیه نمونه ها در هر دو حالت خشک و اشباع ‘ تحت بسامدها 63‘ 200 و 500 کیلو هرتز و برای امواج برشی تحت بسامدهای 33و 100 کیلو هرتز اندازه گیری شده است.
نتایج بدست آمده نشان می دهند که سرعت انتشار امواج تراکمی در هر دو حالت خشک و اشباع با افزایش بسامد افزایش می یابد و نرخ تغییرات سرعت نسبت به بسامد در هردو حالت خشک و اشباع در بسامدهای 63 و 200 کیلو هرتز نسبت به بسامدهای 200و 500 کیلو هرتز بیشتر می باشد. سرعت انتشار امواج برشی نیز در هر دو حالت خشک و اشباع غالبا با افزایش بسامد اضافه می شود‘ اگر چه دربرخی موارد پاشندگی سرعت منفی مشاهده می شود. برای هر دو موج تراکمی و برشی میزان پاشندگی سرعت در حالت اشباع بیشتر از میزان پاشندگی در حالت خشک می باشد. در بسامدهای مختلف سرعت امواج تراکمی در حالت اشباع بیشتر از حالت خشک می باشد. ولی برای امواج برشی در برخی نمونه ها سرعت در حالت اشباع کمتر از حالت خشک است. با استفاده از اندازه گیری سرعت‘ ضریب کیفیت امواج تراکمی و برشی(p?وs?) دردو بسامد مختلف محاسبه شد که نتایج نشان می دهد که مقادیر p?وs? حالت خشک بزرگتر از این مقادیر برای حالت اشباع می باشند
پاشندگی سرعت
سرعت امواج تراکمی و برشی
ضریب کیفیت امواج تراکمی و برشی
1999
04
21
https://jesphys.ut.ac.ir/article_13103_99ae6ea95089db0145fb10f9863b076a.pdf
فیزیک زمین و فضا
JESP
2538-371X
2538-371X
1378
25
1
بررسی منابع آب زیرزمینی در درز و شکافها به روش مقاومت ویژه و قطبش القایی با آرایه مربعی
محمد کاظم
حفیظی
جعفر
ولی
از جمله مباحث مهم در بررسی های ژئو الکتریک‘ تعیین محل و مطالعه کمیت و کیفیت منابع آبهای زیرزمینی می باشد. در این مطالعه مناطق دارای درز و شکاف همراه با آب در مناطق گسلی شمال تهران مورد بررسی قرار گرفته است. با شناخت و بازدیدهای اولیه زمین شناسی‘ محل تقریبی گسله ها یا محدوده خرد شده اطراف آنها مشخص و سپس با استفاده از روشهای ژئوفیزیکی پروفیل هایی عمود بر گسل انتخاب شد. ازجمله روشهای مفید‘ آرایه مربعی برای مقاومت ویژه و قطبش القایی انتخاب شد که با بررسی داده های دو روش و تفسیر و تحلیل آنها می توان نواحی مورد نظر را شناسایی کرد. در آرایه مربعی‘ با اندازه گیری دو مقدار مقاومت ویژه طولی و عرضی و همچنین محاسبه مقاومت ویژه متوسط‘ ضریب ناهمسانگردی و سپس رسم آنها برحسب فواصل اندازه گیری‘ مناطق دارای شکستگی و منابع آب زیرزمینی همراه با آن بطور کیفی تشخیص داده شد. همچنین دراین آرایه با محاسبه مقدار متوسط بارپذیری و رسم آنها برحسب فواصل اندازه گیری به وجود مناطق آبدار و دارای شکستگی پی برده شد. بوسیله داده های مربوط به مقاومت ویژه و قطبش القایی آرایه مربعی بکار رفته‘ محل بی هنجاری با محل چاه تطبیق داده شده است.
آرایه مربعی برای مقاومت ویژه و قطبش القایی
بارپذیری و ضریب ناهمسانگردی
پروفیل
1999
04
21
https://jesphys.ut.ac.ir/article_13104_47300fa8210b8873d9b02b34e62b120a.pdf
فیزیک زمین و فضا
JESP
2538-371X
2538-371X
1378
25
1
مدلی برای بادهای کوه- دشت تهران
عباسعلی علی اکبری
بیدختی
تاج الدین بنی
هاشم
مهدی
ثقفی
در این مقاله مدل یک بعدی هیدرولیکی برای بادهای کوه – دشت تهران ارائه می شود. با توجه به نقش باد کوه – دشت در انتقال آلاینده ها و تشکیل لایه وارونگی شبانه‘ مطالعه حاضر از اهمیت کاربردی برخوردار است.
ورودی های مدل از شرایط اقلیمی تهران گرفته شده اند. مدل که بر اساس یک دستگاه معادلات ساده شده اولیه است‘ خواص فیزیکی پدیده باد کوه- دشت را تا حد قابل قبولی بدست می دهد‘ این خواص شامل‘ وقوع بیشینه سرعت در حدود¼عمق لایه کوه- دشت ‘ وابستگی زمانی تغییرات سرعت و دمای پتانسیل در عمق لایه کوه- دشت است.
باد کوه- دشت
مدل دینامیکی
مدل هیدرولیکی ووارونگی
1999
04
21
https://jesphys.ut.ac.ir/article_13105_2dd440bbe0426def44f0296633db9344.pdf
فیزیک زمین و فضا
JESP
2538-371X
2538-371X
1378
25
1
حرکت و رفتار یک کم فشار بریده از دیدگاه کژفشاری
تاج الدین بنی
هاشم
حسین
اردکانی
محمد
مرادی
کم فشارهای بریده‘ سیستمهای با هسته سردند که بیشتر در عرضهای میانی بر اثر گردش نصف النهاری جریانهای جتی پدید می آیند. در روز بیستم فوریه 1997‘ کم فشار بریده ای در شرق دریای مدیترانه‘ در حال شکل گیری است. این پدیده ها بعد از شکل گیری‘ با سرعت بسیار آهسته ای‘ به سمت شرق و شمال شرق‘ حرکت می کند. تا سرانجام در روز یکم مارس‘ از شرق ایران خارج می شود. کم فشار بریده‘ در حین حرکت خود‘ موجب شکل گیری و توسعه امواج کژ فشاری در مناطق جنوب و جنوب غرب ایران می شود. در این مطالعه‘ چگونگی توسعه چرخند سطح زمین‘ همچنین تغییرات کمیتهای چون تاوایی پتانسیلی و حرکت قائم بررسی می شود. چنین بنظر می رسد که فرارفت تاوایی پتانسیل مثبت به داخل ناوه عمیقی که در شرق دریای مدیترانه وجود دارد‘ موجب شکل گیری این کم فشار بریده شده است. هنچنین در اثر فرارفت تاوایی مطلق به همراه فرارفت ضخامت‘ در امواج کژ فشار سطح زمین نیز تغییراتی پدید آمده است به گونه ای که فرارفت تاوایی مطلق مثبت (منفی) همراه با فرارفت ضخامت مثبت (منفی) موجب تقویت (تضعیف) امواج کژ فشار شده است.
باد زمینگرد
تابع واداشتی
تاوایی
جریان جتی
چرخندزایی
گرته
وردایست و بردار?
1999
04
21
https://jesphys.ut.ac.ir/article_13106_dc9d429150f43d006390588f09e1cdf1.pdf
فیزیک زمین و فضا
JESP
2538-371X
2538-371X
1378
25
1
خصوصیات زمین لرزه های سال 1360(1981) گلباف و سیرچ – چهار فرسنگ د رجنوب شرق ایران
محمدرضا
قیطانچی
در سال 1360 دو زمین لرزه مخرب به فاصله زمان ی47 روز در استان کرمان رخ داد و باعث تخریب مناطق گلباف‘ سیرچ و چها رفرسنگ شد. زمین لرزه اول در روز 21 خرداد 1360(11 ژوئن 1981) ساعت 7و 24 دقیقه و 30 ثانیه به وقت گرینویچ با بزرگی 6/6 درجه ریشتر با شکستگی سطحی به طول 16 الی 20 کیلومتر در راستای شمالی جنوبی همراه بود. زمین لرزه دوم با بزرگی 7 درجه ریشتر در روز 6 مرداد 1360(28 ژوئیه 1981) ساعت 17و22 دقیقه و33 ثانیه به وقت گرینویچ در شمال ناحیه آسیب دیده رخ داد و باعث ایجاد شکستگی سطحی به طول تقریبی 65 کیلومتر در امتداد شکستگی قبلی شد. امواج ثبت شده و شکستگیهای سطحی این زمین لرزه ها غیر عادی و بغرنج می باشند.
در این مطالعه‘ ابتدا امواج حجمی دوره بلند از این دو زمین لرزه را که شبکه جهانیتWWSSN ثبت کرده به صورت رقمی در آورده و سپس مدلسازی می نماییم . به این ترتیب اطلاعات کاملتری از چشمه انرژی ‘ نحوه آزاد شدن انرژی و چگونگی شکستگی بدست می آید.
نتایج حاصله نشان می دهند که سازوکار هر دو زمین لرزه از نوع روراندگی بوده و زمین لرزه دوم یک حادثه دیگر با سازوکار امتداد لغز نیز بوده است . شکستگیها به صورت یکطرفه از کانون شروع و به ترتیب در جهت جنوب و شمال گسترش یافته اند. نتایج بدست آمده با مطالعات صحرایی و فعالیت پس لرزه ها تطابق دارند.
با توجه به چگونگی شکستگیهای سطحی و سازوکار زمین لرزه ها‘ واتنیدگی برشی حاصل از وقوع زمین لرزه اول در اطراف کانون زمین لرزه دوم محاسبه شده است. این محاسبه نشان می دهدمقدار واتنیدگی برشی در در اطراف کانون زمین لرزه دوم ‘ بعد از وقوع زمین لرزه اول به طور قابل ملاحظه ای افزایش پیدا نموده است. اگر این افزایش ناگهانی واتنیدگی برشی اثر مهمی در وقوع زمین لرزه دوم داشته باشد‘ می توان بلافاصله بعد از وقوع هر زمین لرزه مقدار تغییرات واتنیدگی برشی را حوالی گسلهای مجاور محاسبه نمود. به این ترتیب گسلهایی که مقدار واتنیدگی برشی به طور قابل ملاحظه ای در اطراف آنها افزایش پیدا نموده و احتمال شکستگی در آنها وجود دارد قابل شناسایی خواهند بود.
برشی
چگونگی شکستگی در زمین لرزه ها
زمین لرزه های گلباف و سیریچ
لرزه خیزی ایران
مدلسازی امواج حجمی
واتنیدگی
1999
04
21
https://jesphys.ut.ac.ir/article_13107_b3defa1c9511d7505055e4367f84c9ec.pdf
فیزیک زمین و فضا
JESP
2538-371X
2538-371X
1378
25
1
مطالعه سازوکار زلزله 20 اردیبهشت 1376 (10 مه 1977) قائن- بیرجند به روش برگردان تانسور گشتاور لرزه ای
پروین
مظفری
روئوفنگ
لیو
جونگ لیانگ
وو
یون تای
چن
سازوکار زلزله قائن – بیرجند با بزرگی 3/7 در مقیاس امواج درونی با استفاده از رو ش برگردان تانسور گشتاور لرزه ای مورد مطالعه قرار گرفته است. داده های مورد استفاده در این مطالعه امواج اولیه با دور ه بلند ثبت شده در شبکه لرزه نگاری جهانی(GDSN) می باشد. نتایج یک صفحه گره را امتداد لغزراستگرد و صفحه دیگر را امتداد لغز چپگرد نشان می دهند. با تجزیه و تحلیل داده های زمین شناسی و زمین ساختی و همچنین مشاهدات صحرایی و توزیع پسلرزه هایی که در ساعات اولیه پس از وقوع زلزله اصلی رخ داده اند و ترکیب آنها با نتایج حاصل از این مطالعه‘ صفحه ای که در راستای 312 درجه قرار گرفته به عنوان صفحه گسله موجد زمین لرزه در نظر گرفته شده است. دو محور از محورهای اصلی تقریبا به صورت افقی قرار گرفته و محور سوم قائم می باشد. نتایج نشان می دهند منطقه در معرض یک تراکم و فشار شدید از سوی صفحه اوراسیا توسط بلوک های پایدار افغانستان و ترکمنستان قرار دارد. جابجایی متوسط در این زلزله حدود70 سانتیمتر و افت تنش آن Mpa 1/2 می باشد.
تانسور گشتاور لرزه ای
سازوکار زمین لرزه
محور اصلی
1999
04
21
https://jesphys.ut.ac.ir/article_13108_476511c7ccb570ff19e4c4e9248daa32.pdf
فیزیک زمین و فضا
JESP
2538-371X
2538-371X
1378
25
1
ازن ورد سپهر و پرتو فرابنفش رسیده به سطح زمین
علی اکبر سبزی
پرور
با استفاده از مدل فیزیکی پیچیده عبورتابشی‘ مقدار جذب پرتو فرابنفش(UVB) توسط ازن ورد سپهر با مقدار مشابه ازن در پوشسپهر با زوایای تابش خورشیدی مختلف مقایسه می شود. نتایج نشان می دهند که با زوایای تابش کمتر از 60 درجه‘ در صورتکه یک لایه ابر در آسمان باشد‘ ازن موجود در وردسپهر نسبت به ازن پوشسپهر ‘ پرتوهای فرابنفش(nm 320-280) را دو برابر بیشتر جذب می کند.
ابرها و هواویز با افزایش پراکنش در جو اثر ازن وردسپهر را برای زوایای تابش کمتر از 60 درجه به نحو قابل ملاحظه ای افزایش می دهند.
در مورد تخریب لایه ازن پوشسپهر ‘ شاخص جدیدی به نام ضریب جبران معرفی می شود. این ضریب مقدار ابر‘ هواویز و یا ازنی که باید به وردسپهر اضافه شود تا اثر مقدار معینی(مثلا 10%) تخریب ازن پوشسپهر خنثی شود را معین می کند . با استفاده از این ضریب می توان مقدار احتمالی کاهش پرتوهای فرابنفش را در برخی مناطق آلوده دنیا که شاهد افزایش ازن‘ هواویز و ابر در وردسپهر بوده اند‘ تخمین زد.
آفتاب سوختگی پوست
ازن وردسپهر
پرتوUVB
تخریب لایه ازن
ضریب جبران
1999
04
21
https://jesphys.ut.ac.ir/article_13109_cd7d0565117cea034d1f0bafb16c5ccc.pdf