2024-03-28T22:34:18Z
https://jesphys.ut.ac.ir/?_action=export&rf=summon&issue=8384
Journal of the Earth and Space Physics
JESP
2538-371X
2538-371X
1387
34
1
اثر توفان مغناطیسی بر لایههای یونسپهری (یونسفری)
فرزاد
شیرزادیتبار
ناصر حسینزاده
گویا
ورود ذرات باردار به یونسپهر، میتواند تغییراتی در غلظت الکترونی لایههای یونسپهری به وجود آورد. در روزهای آرام مغناطیسی، ذرات بارداری موسوم به باد خورشیدی که از خورشید به سمت زمین میوزند میتوانند به صورت محدودی در مناطق قطبی زمین به جو زمین وارد شوند. اما تعداد ذرات ورودی به جو زمین در هنگام اختلالهای شدید در خورشید و به علت سرعت زیادی که این ذرات در این زمانها دارند خیلی بیشتر میشود. بنابراین تغییرات شدیدی در یونسپهر در هنگام وقوع چنین اختلالهای رخ میدهد. در این مقاله اثرات وقوع توفان مغناطیسی بر لایههای D و E بحث شده و این اثرات بر لایة F2، ناشی از توفانهای مغناطیسی در روزهای 18 اوت 2002 برای رصدخانه جولیوسرا در آلمان و 15 مه 2005 در رصدخانه اِسلاو انگلستان مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. کاهش چگالی یا غلظت الکترونی لایة F2 در زمانهای بعد از وقوع توفان مغناطیسی، بهخصوص در هنگام شب، به طور واضح قابل مشاهده است.
Magnetic storms
Electron concentration
Critical frequency
recombination
Thermosphere composition
2008
03
20
1
1
https://jesphys.ut.ac.ir/article_19443_b902f673d98e75439c9d89b3e016a979.pdf
Journal of the Earth and Space Physics
JESP
2538-371X
2538-371X
1387
34
1
بررسی نقش رشتهکوه البرز در تقویت سامانههای همدیدی
امید
علیزاده
مجید
آزادی
عباسعلی
علیاکبریبیدختی
در این مقاله با استفاده از مدل تأثیر رشتهکوه البرز در تقویت سامانههای همدیدی در نواحی پشت به باد آن بررسی شده است. دامنه شبیهسازی در راستاهای نصفالنهاری و مداری به ترتیب از طول جغرافیایی 24 تا 74 درجه شرقی و از عرض جغرافیایی 6/14 تا 6/53 درجه شمالی است. تفکیک افقی شبکه 25 کیلومتر است و 23 تراز نیم- سیگما در راستای قائم بهکار گرفته شده است. بهطور متوسط 50 درصد از ارتفاع ناهمواریها کاسته شده است (در نزدیکی قلهها حدود 70 درصد و در مرزهای کوهستان حدود 10 درصد). چون عدد فرود متناسب با عکس ارتفاع است، پس از کاهش ارتفاع عدد فرود شارش به میزان قابل ملاحظهای افزایش مییابد که نشاندهنده کاهش فعالیت موجی در پشت به باد کوه است. نقش رشتهکوه البرز روی کمیتهای دمای پتانسیل، میدان سرعت قائم و بارش نیز بررسی شده است که نشان میدهد با کاهش ارتفاع ناهمواریها مقادیر دمای پتانسیل و سرعت قائم در پشت به باد کوه و همچنین بارش تجمعی در برخی نقاط کاهش مییابند.
MM5 modeling
Synoptic weather system
Lee waves
Froude number
2008
03
20
1
1
https://jesphys.ut.ac.ir/article_19444_35ef6f2e52d796e2b2cd3a2ce2167aa7.pdf
Journal of the Earth and Space Physics
JESP
2538-371X
2538-371X
1387
34
1
شبیهسازی عددی نقش کوهستان در یک سامانه بارشزا روی ایران
محمد
مرادی
امیرحسین
مشکواتی
مجید
آزادی
عباسعلی
علیاکبریبیدختی
در این تحقیق برای بررسی چگونگی نقش کوهستان روی سامانههای بارشزا، مدل منطقه محدود MM5 با تفکیک افقی 5/55 کیلومتر تنظیم شده است و برای سامانهایی کمفشار که در دوره زندگی هشتروزه خود، در روزهای 23 تا 30 دسامبر 2004 از روی ایران عبور میکند، اجرا میشود. نتایج حاصل از اجراهای مدل در حالتی که رشتهکوه زاگرس وجود دارد و سپس حذف شده است و نیز نتیجه حاصل از حذف اثر کوهساری در کل شبکه، بررسی شدند. بررسی نتایج شبیهسازی نشان داد که ارتفاعات زاگرس از طریق افزایش حرکت بالاسو و پایینسو سامانهها، روی بسیاری از کمیتهای ترمودینامیکی و دینامیکی آنها مؤثراند از آن جمله میتوان به محتوای آب ابر، فرارفت دما و سرعت قائم اشاره کرد. بررسیها نشان داد که اگر شرایط بارش فراهم باشد، در صورت نبود زاگرس، در مناطق کویری بارش بیشتری ریزش میکرد. بهعلاوه این رشتهکوه در نقش مانع جریانهای مرطوب، سبب افزایش بارش در مناطق غربی خود میشود. با حذف زاگرس از مدل، دیده شد که سامانههای فشاری در صورت وجود این رشتهکوه تضعیف میشوند. از حذف اثر کوهساری در همة دامنه که بیانگر حذف منطقه همگرایی دریای سرخ است، دیده شد که کمفشار واقع در جنوب غرب دریای سرخ به سوی شرق گسترش مییابد و پشته فشاری یا هسته پرفشار کوچک روی ارتفاعات واقع در منطقه از بین میرود. از این رو ارتفاعات اطراف این دریا در توسعه شمال سوی ناوه فشاری با منشا دریای سرخ نقشی ندارد.
and micro
Numerical simulation
scale modeling system
Meso
Zagross mountain range
Red Sea trough
2008
03
20
1
1
https://jesphys.ut.ac.ir/article_19445_d55c1b79b4a6ab64122db394dadede3c.pdf
Journal of the Earth and Space Physics
JESP
2538-371X
2538-371X
1387
34
1
پسپردازش برونداد مدل میانمقیاس MM5 برای دمای بیشینه و کمینه با استفاده از فیلتر کالمن
مجید
آزادی
سمیه
جعفری
ابراهیم
میرزایی
پروین
عربلی
پیشبینی دمای سطح زمین با مدلهای پیشبینی عددی وضع هوا دارای خطاهای قاعدهمند (سیستماتیکی) است که عمدة آن دلیل پایین بودن میزان تفکیک توپوگرافی و نیز نقص در پراسنجی فرایندهای فیزیکی متفاوت در مدل است. فیلتر کالمن روشی است که با یک الگوریتم ساده و نیاز به ورودی برای مدتی کوتاه، با ترکیب پیشبینیهای مدل و دیدبانیها، خطاهای قاعدهمند را تا حد بسیار خوبی کاهش میدهد. در این مقاله، فیلتر کالمن روی دماهای بیشینه و کمینه در دو متری سطح زمین برای 117 ایستگاه در ایران و به مدت 120 روز اعمال شده و نتایج مربوط به هفت ایستگاه ارائه شده است. مدل مورد استفاده، مدل میانمقیاس MM5 است و مدت آموزش فیلتر هفت روز انتخاب شده است. تحلیل آماری نتایج نشان داد که فیلتر کالمن برای روزهایی که خطای مدل زیاد یا متوسط بود، توانست پیشبینی مدل را تا حد قابل قبولی اصلاح کند؛ اما برای روزهایی که خطای مدل کم بود، کاربست فیلتر تأثیر چندانی در تصحیح خطا نداشت. فیلتر کالمن ساده را به دلیل کارکرد رضایت بخش و امکان اجرای آن روی رایانهای با قابلیت متوسط، میتوان برای مقاصد عملیاتی در مراکز پیشبینی مورد استفاده قرار داد.
Kalman filtering
Post processing
Maximum and minimum temperature
2008
03
20
1
1
https://jesphys.ut.ac.ir/article_19446_115f3024a5e23cd034dc1c7b79cd79c2.pdf
Journal of the Earth and Space Physics
JESP
2538-371X
2538-371X
1387
34
1
کاربرد آنالیز طیفی متقابل در تعیین توپوگرافی سطح آب دریا
محمدرضا
صلواتیزاده
علیرضا آزموده
اردلان
عوامل مختلفی بین سطح MSL و Geoid یک جدایی ایجاد میکنند که به آن توپوگرافی سطح دریا و به اختصار SST گفته میشود. یکی از روشهای تعیین SST فن Local Response Technique است. این فن از عکسالعمل سطح دریا در برابر عوامل بیرونی مانند فشار جو، درجه حرارت و باد و غیره برای تعیین SST استفاده میکند. بدین صورت که ابتدا دریا بهمثابه دستگاهی فیزیکی، عوامل خارجی در نقش توابع ورودی دستگاه و جزر و مد دریا درحکم تابع خروجی دستگاه در نظر گرفته میشود و آنگاه عکسالعمل سطح دریا بهعنوان تابع بسامد، که تغییرات محلی سطح دریا را منعکس میکند، مدلسازی میشود. این فن با استفاده از مدلهای متفاوتی SST را تعیین میکند که در اینجا برای تعیین SST در چهار ایستگاه جزر و مدی در خلیج فارس از مدل آنالیز طیفی متقابل (Cross-Spectral Analysis) استفاده شده است. نتایج حاصل نشان میدهد که سهم کل پارامترهای هواشناسی در ایجاد SST در فصل زمستان بین 8+ تا 33- سانتیمتر است. بیشترین مقدار SST در بندر بوشهر و کمترین مقدار آن در بندر کنگاناست.
Local response
SST
Mean Sea Level
MSL توپوگرافی سطح دریا
Sea Surface Topography
Response analysis
Persian Gulf
2008
03
20
1
1
https://jesphys.ut.ac.ir/article_19447_140fcdba7e0764a294a40ab43c2fc438.pdf
Journal of the Earth and Space Physics
JESP
2538-371X
2538-371X
1387
34
1
بررسی درز و شکافهای آبدار به روش VLF و مقاومت ویژه در مسیر خیابان
محمدکاظم
حفیظی
محمدیاسر
رادان
بهمنظور تشخیص درز و شکافهای آبدار در مناطق سنگی که در اثر گسلش ایجاد شدهاند، با اندازهگیری مؤلفه زاویه شیب (Tilt Angle) میدان الکترومغناطیسی با روش VLF در مسیر خیابان اصلی تلهکابین توچال، از فاصله 1925 تا 1960 متری به کمک پردازش دادههای VLF و تفسیر مقاطع چگالی نوعی بیهنجاری جریان بهدست آمده است. سپس با کاربرد روش مقاومت ویژ? الکتریکی منطبق بر نیمرخ VLF، بیهنجاری یادشده اندازهگیری شد و در فاصله 1930متری جاده اصلی تلهکابین توچال وجود بیهنجاری مقاومت ویژ? الکتریکی از عمق 7 تا 30 متری به تأیید رسید و روشن شد که مربوط به همان حوز? آبدار بوده است. با حفاری صورت گرفته در محل، صحت این نتایج به اثبات رسید.
VLF method
Resistivity method
Groundwater
Bearing fracture zone
2008
03
20
1
1
https://jesphys.ut.ac.ir/article_19448_9f8ce961240d40e247f5f5418b0223e1.pdf
Journal of the Earth and Space Physics
JESP
2538-371X
2538-371X
1387
34
1
مقایسه روشهای پایدارسازی مستقیم و تکراری در پایدارسازی مسئلة انتقال به سمت پایین تعیین ژئوئید
عبدالرضا
صفری
یحیی
اللهتوکلی
مسئله انتقال بهسمت پایین میدان گرانی زمین از سطح زمین به سطح بیضوی مرجع مقایسه از این واقعیت ناشی میشود که در مسئله مقدار مرزی، تعیین ژئوئید بدون استفاده از فرمول استوکس بهدنبال پتانسیل واقعی زمین روی سطح بیضوی مرجع هستیم این در حالی است که مشاهدات شتاب گرانی روی سطح زمین داده شده است. مسئله انتقال بهسمت پایین میدان گرانش زمین از طریق انتگرال آبل- پواسون و مشتقات آن صورت پذیرفته و یک مسئله بدوضع است. برای بهدست آوردن یک جواب پایدار بایستی از روشهای پایدارسازی استفاده کرد. در این مقاله روشهای متفاوت پایدارسازی مستقیم و تکراری برای انتقال بهسمت پایین مشاهدات از نوع شتاب گرانی تفاضلی مقایسه و روش تکراری ART بهمثابة بهترین روش برای پایدارسازی معرفی شده است.
Geoid computation
Poisson integral
Downward Continuation Problem
Regularization methods
Abel
2008
03
20
1
1
https://jesphys.ut.ac.ir/article_19449_eda2fc64cb0b3900013f218c803adc6c.pdf
Journal of the Earth and Space Physics
JESP
2538-371X
2538-371X
1387
34
1
عملگر واهمامیخت متغیر با زمان در حوزه گابور
هانیه
جهدی
حمیدرضا
سیاهکوهی
در محیط درون زمین بهدلیل وجود جذب (absorption) و گسترش کروی (spherical spread)، محتوای بسامدی سیگنال لرزهای با گذشت زمان تغییر میکند. در این مقاله روشی از واهمامیخت به کار گرفته میشود که سیگنال را بهصورت ناپایا در نظر میگیرد و با توجه به این ویژگی عملگر طراحی میکند. در این روش با تبدیل گابور لرزهنگاشت به حوزه گابور منتقل میشود و از آن برای برآورد تبدیل گابور سری بازتاب استفاده میشود. بهعبارت دیگر با برآورد توام طیف دامنه تابع منبع و فاکتور Q و سپس تقسیم تبدیل گابور لرزهنگاشت به حاصلضرب این دو، تبدیل گابور سری بازتاب حاصل میشود. در نهایت با اعمال عکس تبدیل گابور سری بازتاب بهدست می آید. در این مقاله نحوه عملکرد واهمامیخت در حوزه گابور روی لرزهنگاشت مصنوعی و واقعی بررسی شده و مقایسه نتایج آن با واهمامیخت با استفاده از فیلتر وینر نشانگر برتری این روش به روش وینر است.
Time variant function
Time variant deconvolution
Gabor Transform
Gabor deconvolution
2008
03
20
1
1
https://jesphys.ut.ac.ir/article_19450_edd601970ed70eee39daa7f0301fba8e.pdf
Journal of the Earth and Space Physics
JESP
2538-371X
2538-371X
1387
34
1
بررسی خطای زمان رسید امواج لرزهای در ایستگاههای شبکه لرزهنگاری تهران
مهدی
رضاپور
علی اصغر
متقی
در این مقاله با استفاده از اطلاعات موجود در بانک اطلاعاتی مرکز لرزهنگاری کشوری از سال 1996 تا 2005 میلادی، زمان سیر امواج لرزهای در 9 ایستگاه شبکه لرزهنگاری تهران که بیشترین تعداد زمان- رسیدها را ثبت کردهاند مورد بررسی قرار میگیرد. برای اینکار میانگین زمان باقیماندة امواج P ثبت شده در فواصل 100 کیلومتری در پنجرههای 5 درجه آزیموت ایستگاهی، برحسب آزیموتت پشتی (Back Azimuth) رسم شد و یک منحنی مطابق معادله (1) بر آن برزاش شد. از رسم زمان باقیمانده برحسب آزیموت ایستگاهی و برازش یک منحنی وابسته به آزیموت ایستگاهی میتوان تغییرات قاعدهمند در زمان باقیمانده در ایستگاهها را بررسی کرد. در این بررسی مقدار ثابت در معادله برزاش شده که نشانگر شیفت کلی دادهها است درحکم معیاری از خطای قاعدهمند مطرح میشود. نتایج بهدست آمده براساس روش فوق نشان میدهد که خطای قاعدهمند در ایستگاههای دماوند، رازقان و فیروزکوه بسیار بارز است و ایستگاههای افجه و فیروزکوه نیز بیشترین خطا را نشان میدهند. ایستگاههای قم، ورامین و ماهدشت قابل اعتمادترین ایستگاهها هستند. این تحقیق نشان میدهد که نیاز به در نظر گرفتن خطاهای قاعدهمند و دستگاهی در ایستگاهها به منظور بهبود مکانیابی زمینلرزه ضرورتی اجتناب ناپذیر است.
Tehran Seismic Network
Arrival time residual
Back azimuth
systematic error
2008
03
20
1
1
https://jesphys.ut.ac.ir/article_19451_eb1db3ac45287df6a5efd6ab40cbc528.pdf
Journal of the Earth and Space Physics
JESP
2538-371X
2538-371X
1387
34
1
مقایسه کاربرد روشهای شبکه عصبی مصنوعی و رگرسیون خطی چندمتغیره براساس تحلیل مؤلفههای اصلی برای پیشبینی غلظت میانگین روزانه کربنمونوکسید: بررسی موردی شهر تهران
روحالله
نوری
خسرو
اشرفی
ابوالفضل
اژدرپور
هدف از این مقاله، پیشبینی میانگین غلظت روزانه کربنمونوکسید در هوای شهر تهران با استفاده از دو مدل شبکه عصبی مصنوعی و رگرسیون خطی چندمتغیره برحسب تحلیل مؤلفه اصلی (PCA) است. از روش PCA برای از بین بردن همراستایی چندگانه (multicolinearity) بین متغیرهای ورودی و تفسیر بهتر نتایج مدل رگرسیونی استفاده شده است. همچنین با استفاده از شبکه عصبی Feed-Forward با یک لایه پنهان نیز مدل مناسب برای این امر ایجاد شده است. بهمنظور پیشبینی غلظت کربنمونوکسید آمار سالهای 1383 و 1384 ایستگاه قلهک واقع در شمال تهران مورد استفاده قرار گرفته است. پس از اجرای مدلهای پیشگفته، ضریب همبستگی (R)، شاخص میانگین نسبی خطای مطلق (MARE) و خطای میانگین مجموع مربعات (RMSE) در شبکه عصبی برای مرحله آزمون، به ترتیب برابر با 716/0، 158/0 و 969/0 بهدست آمده که در مقایسه با مدل ترکیبی رگرسیونی (581/0= R ، 189/0 MARE = و 138/1 RMSE =) حاکی از برتری مطلق نتایج شبکة عصبی نسبت به مدل ترکیبی رگرسیونی است.
2008
03
20
1
1
https://jesphys.ut.ac.ir/article_19452_46f52721b042c036fee869f8a70f3a3b.pdf