آنالیز تغییرشکل زمین بر مبنای هندسه ذاتی رویه تحقیق موردی: آنالیز تغییرشکل شبکة ژئودینامیک کشور در فاصلة زمانی 1999 تا 2005

نویسندگان

1 استاد، گروه مهندسی نقشه‌برداری، قطب علمی مهندسی نقشه‌برداری در مقابله با سوانح طبیعی، پردیس دانشکده‌های فنی، دانشگاه تهران،

2 دانشیار، دانشکده مهندسی نقشه‌برداری، دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی،

3 دانشجوی دکترای ژئودزی، گروه مهندسی نقشه‌برداری، قطب علمی مهندسی نقشه‌برداری در مقابله با سوانح طبیعی، پردیس دانشکده‌های فنی، دانشگاه تهران

چکیده

بر خلاف روش‌های کلاسیکِ آنالیز تغییرشکل که در آنها مدل‌سازی تغییر شکل‌های افقی و قائم به صورت مجزا صورت می‌پذیرد، در این تحقیق، آنالیز تغییرشکل زمین با درنظرگرفتن شکل توپوگرافی واقعی پوسته صورت گرفته و معادلات مربوط به تانسورهای تغییرشکل به همراه پارامترهای مفسر تغییرشکل که در حقیقت رفتار جابه‌جایی پوسته زمین را از لحاظ فیزیکی توجیه می‌کنند، عرضه شده است. سپس به کمک آنها، آنالیز تغییرشکل در شبکه ژئودینامیک کشور با استفاده از مشاهدات سامانه موقعیت‌یابی جهانی GPS براساس روش عرضه شده صورت پذیرفته است. نتایج حاصل از آنالیز "تغییرات رویه‌ای"، حاکی از آن است که شبکه ژئودینامیک کشور در اکثر نقاط با نرخ تقریبی دچار انقباض شده است. بیشینه مقدار تغییرات انقباض شبکه در بخش‌های جنوبی به وقوع پیوسته و مقدار آن در حدود بوده است. علاوه بر آن مقدار بیشینه کمیت برش برابر مربوط به قسمت جنوبی ایران است، در ثانی نتایج حاصل نشان می‌دهد که شبکه ژئودینامیک در اکثر نواحی به صورت یکنواخت دچار برش شده است. علاوه بر آن مشاهده می‌شود که مقدار برش با حرکت از قسمت مرکزی شبکه ژئودینامیک به سمت قسمت‌های جنوب شرقی و شرقی به مقدار بیشینه خود می‌رسد. نتایج حاصل از آنالیز تغییرات قائم رویه، حاکی از رخ دادن بیشینه تغییرات قائم در نواحی جنوبی و جنوب شرقی کشور است. این نتایج همچنین نشان می‌دهد که پوسته زمین در اثر تغییر شکل‌های قائم دچار بالاآمدگی شده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Deformation analysis of the Earth crust based on manifold intrinsic geometry Case Study: Deformation analysis of the geodynamic network of Iran within 1999 - 2005

نویسندگان [English]

  • Alireza Ardalan A. 1
  • Behzad Voosoghi 2
  • Mehdi Raoofian-Naeeni 3
1
2
3
چکیده [English]

Unlike the classical deformation analysis of the Earth crust, which derives the planar and vertical strains separately, in this study, we have offered a method for 3-D deformation study based on intrinsic geometry of the manifolds on the topographic surface of the Earth. In this way, our method would be based on the 2-D metric tensor of horizontal deformation and 2-D curvature tensor of vertical deformation of the topographic surface of the Earth, which solve the problem of classical 2 and 1-D deformation study separately, while does not have the interpretation problem of extrinsic deformation study in 3-D space which results in 3-D strain tensors. From the derived metric tensor in our method two invariant deformations measures, i.e. dilatation (changes in the scale), maximum shear, and from curvature tensor two other invariant deformation measures, i.e. mean curvature and Gaussian curvature can be obtained. Our method algorithmically can be defined through its main computational steps as follows: (i) Computation of 3-D displacement vectors from repeated geodetic observations. (ii) Computation of the covariant and contravariant components of the displacement vector in the Gaussian moving frame. (iii) Discretization of the domain (Earth crust) in to finite surface elements. (iv) Computation of the strain and curvature tensors within the finite surface elements. As the case study, using repeated GNSS observations of the geodynamic network of Iran, crustal deformation within the coverage of the network is computed. The results show that the crust in most parts of the mentioned area is under contraction with the maximum value at South-West of the region. The maximum shear strain has also occurred in the southern part of the geodynamic network. The result of the vertical strain reveals uplift of the crust with maximum values at the South and South-East of the region. The result of the computation and the evaluations by comparison with the seismic map of the region show the success and usefulness of the presented method for deformation study of the curst.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Curvature tensor
  • Deformation Analysis
  • Deformation tensor
  • Finite element
  • Intrinsic geometry
  • Riemannian manifold