بررسی روند تغییرات مقادیر حدی دمای حداقل، حداکثر و میانگین روزانه در چند نمونة اقلیمی ایران

نویسندگان

1 دانش‌آموختة کارشناسی ارشد هواشناسی کشاورزی، گروه مهندسی آبیاری و آبادانی، دانشکدة مهندسی و فناوری کشاورزی، دانشگاه تهران، ایران

2 استاد، گروه مهندسی آبیاری و آبادانی، دانشکدة مهندسی و فناوری کشاورزی، دانشگاه تهران، ایران

3 استادیار، گروه مهندسی آبیاری و آبادانی، دانشکدة مهندسی و فناوری کشاورزی، دانشگاه تهران، ایران

4 دانشیار، گروه هواشناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران

چکیده

مطالعات صورت گرفته در زمینة تغییر اقلیم در جهان حاکی از این واقعیت است که تغییر هر چند کم در دما موجب تغییر در وقوع پدیده‌های حدی نظیر خشکسالی، بارش‌های سنگین و توفان می‌شود. به دلیل مطلق نبودن مقادیر حدی، ممکن است مقداری که برای یک محل حدی است در محلی دیگر نرمال تلقی شود. بررسی وقایع حدی به دلیل محدودیت آمار درازمدت پارامترهای هواشناسی، مشکل است. در این تحقیق، داده‌های تاریخی روزانه مربوط به دمای حداقل، حداکثر و میانگین در یک دورة 44 ساله (2004-1961) از هشت ایستگاه سینوپتیک بوشهر، تبریز، تهران مهرآباد، زاهدان، شیراز، کرمان، کرمانشاه و مشهد به‌منظور استخراج مقادیر حدی دما شامل صدک‌های پایین (1، 5،10)، صدک‌های بالا (90، 95، 99)، تعداد روزهای کمتر از صدک‌های پایین و تعداد روزهای بیشتر از صدک‌های بالا مورد استفاده قرار گرفت. این ایستگاه‌ها نمایندة برخی از اقلیم‌های متفاوت براساس طبقه‌بندی کوپن بودند (به‌ترتیب بیابانی، استپی و معتدل مرطوب). در ابتدا نرمال بودن هریک از سری‌های زمانی حاصل از صدک‌ها به کمک آزمون کولموگروف_ اسمیرنوف بررسی شد. تحلیل روند برای همة سری‌های زمانی به کمک آزمون‌های پارامتری و ناپارامتری ( رگرسیون خطی حداقل مربعات، پیرسون، ? ی اسپیرمن و آزمون معنی‌داری ? کندال) صورت پذیرفت. کرمان (نمایندة اقلیم بیابانی) در مورد دمای حداقل در تمامی صدک‌ها به جز صدک 95، روند افزایشی معنی داری نشان داد. در مورد تعداد روزهای کمتر از صدک‌های پایین و بیشتر از صدک‌های بالا، تمامی صدک‌های بالا دارای روند افزایشی معنی‌دار بود. در مورد دمای حداکثر روزانه، به‌جز صدک یکم و تعداد روزهای بیشتر از صدک 90، در سایر سری‌های زمانی، روند افزایشی بود. نتایج در مورد دمای میانگین، مشابه دمای حداقل بود. مشهد (نمایندة اقلیم معتدل مرطوب) روند افزایشی معنی‌دار در تمامی صدک‌ها و تعداد روزهای کمتر از صدک 10 و بیشتر از صدک‌های 90 و 99 نشان داد. دمای حداکثر تنها در صدک های بالا دارای روند افزایشی معنی دار بود. همة سری های زمانی تعداد روزهای کمتر از صدک‌های پایین و بیشتر از صدک‌های بالا به‌جز صدک یکم و صدک 95 نیز از روند افزایشی معنی‌دار تبعیت کردند. در مورد دمای میانگین نیز، نتایج مشابه دمای کمینه بود. به‌طورکلی اغلب ایستگاه‌ها روند معنی‌دار افزایشی در مقادیر حدی دما به‌خصوص دمای حداقل از خود نشان دادند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Trend analysis of minimum, maximum, and mean daily temperature extremes in several climatic regions of Iran

نویسندگان [English]

  • Vahid Varshavian 1
  • Ali Khalili 2
  • Nozar Ghahreman 3
  • Sohrab Hajjam 4
چکیده [English]

An increase, even moderate, in global temperature is expected to result in a change in frequency of extreme weather events like drought, heavy rainfall and
storms. The study of extreme events is difficult due to the fact that it is difficult to find long-term homogeneous data series. Also the delimitation of extreme events is not univocal since a parameter value that would be defined as an extreme event in one place, might still be considered a normal event in another. In this study, maximum, minimum and mean daily air temperature (Tmax, Tmin, and Tmean) data over a 44 years period (1961-2004) of four synoptic stations of Iran namely; Kerman, Kermanshah, Mashhad, and Shiraz were collected. These stations represent different climates of Iran based on Koppen climatic classification. Required data were obtained from the Islamic Republic of Iran Meteorological Organization (IRIMO). Data were used to calculate extreme temperature values including the magnitudes of the lower (1st, 5th, 10th) and upper (90th, 95th, 99th) percentile threshold values for each year and number of days below the lower threshold values and above the upper threshold values. All time series were checked for normality with the Kolmogorov-Smirnov test. Time trends for all variables were analyzed using parametric and nonparametric techniques (Least squares linear regression, Pearson, Spearman and Kendall's ?-significance test). Kerman (Desert climate) showed significant positive trend in all minimum temperature percentile threshold values except the 95th percentile and a number of upper percentiles (90th and 95th). In maximum temperature, except 1st percentile and the number of days above 90th percentile, other percentiles and the number of days were significant. Results for mean temperature trend were similar to minimum temperature. Mashhad (Temperate humid climate) showed a significant positive trend in all minimum temperature percentile threshold values and the number of days below the 10th, upper 90th and 99th percentile threshold values. Maximum temperature showed a significant positive trend just in upper thresholds and all number of days except the number of days below the 1st and upper 95th percentile threshold values. In mean temperature, results were also similar to the minimum temperature.

کلیدواژه‌ها [English]

  • climate change
  • Iran
  • Temperature extremes