بررسی زمین‌لرزه اصلی و پس‌لرزه‌‌های زمین‌لرزه 1383 داهوئیه (زرند) کرمان، جنوب شرقی ایران

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری ژئوفیزیک، گروه فیزیک زمین، مؤسسة ژئوفیزیک، دانشگاه تهران، ایران

2 استاد، گروه فیزیک زمین، مؤسسة ژئوفیزیک، دانشگاه تهران، ایران

چکیده

در روز چهارم اسفند ماه 1383 در ساعت 5:55 دقیقه و20 ثانیه بامداد (به وقت محلی، شبکه لرزه‌‌نگاری موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران) برابر با ساعت 2:25 دقیقه و 20 ثانیه بامداد (به وقت گرینویچ) زمین‌لرزه‌‌ای با بزرگای MW=6.4 (MS=6.5 و (mb=6.4 شرق شهر زرند (رومرکز در روستای داهوئیه برآورد شد، سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور) در استان کرمان را لرزاند. استان کرمان از دیدگاه لرزه‌‌زمین‌ساختی در ایالت لرزه‌زمین‌ساختی ایران مرکزی جای دارد. در این گستره زمین‌لرزه‌‌های تاریخی زیادی در گذشته روی داده است، مانند زمین‌لرزه 1864 چترود، زمین‌لرزه 1897 کوهبنان، زمین‌لرزه 1911 راور و زمین‌لرزه 1933 بهاباد. رویداد زمین‌لرزه بم در این گستره در فاصله نزدیک به 200 کیلومتری رومرکز زمین‌لرزه زرند، به اهمیت لرزه‌‌ای آن می‌‌افزاید. زمین‌لرزه داهوئیه 612 نفر کشته داشت و 60 روستا را ویران کرد. اگرچه این زمین‌لرزه درپی گسلشی نو پدید آمده است، سامانه گسلی کوهبنان با درازای نزدیک به 300 کیلومتر، راستای شمال شمال غربی-جنوب جنوب شرقی، شیب تند روبه شمال شرقی و سازوکار راستالغز راستگرد خاستگاه این زمین‌لرزه بوده است. پس‌لرزه‌‌های زیادی با ایستگاه‌های شبکه موقت و همچنین ایستگاه‌های لرزه‌‌نگاری موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران برداشت و مکان‌یابی شده‌‌اند. در این پژوهش پس‌لرزه‌‌های مکان‌یابی شده زمین‌لرزه داهوئیه، پردازش و بررسی شده‌‌اند. برای پردازش این پس‌لرزه‌‌ها الگوی سرعتی پرتو P که تاتار و همکاران، (2005) برای زمین‌لرزه بم پردازش کرده بودند، به‌کار گرفته شد. چشمه زمین‌لرزه با به‌کارگیری ویژگی‌ها و پراکندگی پس‌لرزه‌‌های بهینه مکان‌یابی شده، گسلی با راستای شرقی غربی، با شیب نزدیک به قائم و با درازای نزدیک به 20-15 کیلومتر پیشنهاد شد. برش از پراکندگی پس‌لرزه‌‌ها عمود بر راستای گسل نشان می‌‌دهد که پراکندگی ژرفی آنها بیشینه به 20 کیلومتر می‌‌رسد، که بر جای‌‌گرفتن جنبایی لرزه‌‌ای در پوسته بالایی و بر اینکه لایه لرزه‌‌زا در این گستره بیش از این ژرفا ندارد، دلالت می‌‌کند. همچنین این پراکندگی ژرفی شیب تندی را نشان می‌‌دهد که ممکن است شیب گسل زمین‌لرزه‌‌ای پنداشته شود. سازوکار زمین‌لرزه اصلی، جابه‌جایی راستگرد گسل کوهبنان و پراکندگی پس‌لرزه‌‌ها چنین پیشنهاد می‌‌کند که گسل زمین‌لرزه‌‌ای راندگی، و بلوک شمالی گسل هنگام رویداد زمین‌لرزه فرادیواره بوده است. پراکندگی پس‌لرزه‌‌ها همچنین یک کاف مکانی را نشان داد که این کاف، کانون بهینه شده زمین‌لرزه اصلی پنداشته شد. نتایج ما با الگوسازی پرتوهای پیکری برای زمین‌لرزه، سازگاری دارد (حاتمی، 1386). با به‌کارگیری شتاب‌نگاشت‌های برداشت شده در ایستگاه‌های شتاب‌نگاری شرق و غرب گسل زمین‌لرزه‌‌ای، می‌توان گفت که شکستگی زمین‌لرزه داهوئیه از گستره بهینه شده برای رومرکز آغاز شده و از شرق به غرب به‌گونه‌‌ای یک‌سویه گسترش یافته است. سرانجام واپاشی پراکندگی زمانی پس‌لرزه‌‌ها از پیوند نمایی بسط داده شده کیسلینگر (n(t)=17.04exp(-0.032t)) پیروی می‌‌کند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Analysis of 2005 Dahuieh (Zarand) aftershock sequences in Kerman province, southeast Iran

نویسندگان [English]

  • Majid Nemati 1
  • Mohammad Reza Gheitanchi 2
1
2
چکیده [English]

In this study, the 2005 Dahuieh (Zarand) locally recorded aftershock sequence has been analyzed. Having the distribution of aftershocks and the source extension, a W-E trending near vertical faulting with an extension of about 15-20 km could be estimated. The rupture causing the powerful Dahuieh earthquake apparently initiated in the modified epicentric area and propagated unilaterally towards the west. The cross section of aftershocks perpendicular to the fault suggests that the aftershocks had a depth range about 20 km, indicating that the seismic activity took place within the upper crust and the seismogenic layer, in this region, which had a thickness not greater than 20 km. The focal mechanism of the main shock and right lateral motion of the Kuh-Bannan fault suggested that the earthquake fault must be reverse and the northern block acted as a hanging wall during the source process of the main shock. The epicenteral distribution of aftershocks showed a lack of activity that was interpreted as the modified location of the main shock. Our results are in agreement with waveform modeling. The time frequency pattern of the aftershock decay followed the Kisslinger stretched exponential descending formula.

کلیدواژه‌ها [English]

  • aftershock
  • Dahuieh earthquake
  • Focal mechanism
  • Kerman province
  • Seismotectonics
  • Source parameters
  • Zarand