روش بازنگری شده خودهمبستگی مکانی برای ارزیابی سرعت موج برشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری ژئوفیزیک، گروه فیزیک زمین، مؤسسة ژئوفیزیک دانشگاه تهران

2 دانشیار، گروه فیزیک زمین، مؤسسة ژئوفیزیک دانشگاه تهران

3 استادیار، پژوهشگاه بین المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله، تهران

4 دانشیار، گروه علوم پایه مهندسی، پردیس دانشکده‌های فنی، دانشگاه تهران

چکیده

از ثبت ارتعاشات محیطی یا میکروترمورها در سطح زمین می‌توان اطلاعات با ارزشی درباره ساختار یک‌بُعدی خاک به‌دست آورد. با فرض اینکه قسمت اعظم ارتعاشات محیطی را امواج سطحی تشکیل می‌دهند، با استفاده از خصوصیات پاشندگی امواج سطحی امکان بازیابی سرعت موج برشی به‌صورت تابعی از عمق میسر می‌شود. بررسی میکروترمورها در بازیابی سرعت موج برشی بر مبنای ثبت هم‌زمان آنها در آرایه‌ای از گیرنده‌ها دارای دو مرحله کلی استخراج منحنی پاشندگی (خودهمبستگی) از سیگنال‌های ثبت شده و وارون‌سازی آن برای به‌دست آوردن نیم‌رخ سرعتی است. معمولاً میکروترمورها با چندین آرایه با ابعاد گوناگون ثبت می‌شوند تا از آن منحنی‌های طیفی در باند بسامدی وسیعی به‌دست آید. روش‌های متفاوتی برای پردازش سیگنال‌های ثبت شده وجود دارد؛ در این مقاله به منظور پیدا کردن نتایج قابل اعتمادی از تحلیل میکروترمورها در ساختار کم‌عمق با استفاده از نگاشت‌های مؤلفه قائم میکروترمورهای ثبت شده در یک آرایه، ضرایب همبستگی با استفاده از روش‌های MSPAC و یک مدل جدید، که آن را روش بازنگری شده SPAC نامیده‌ایم، محاسبه شده است. هر دو روش مبتنی بر در نظر گرفتن همبستگی بین کلیه جفت ایستگاه‌های موجود در آرایه هستند و تنها تفاوت آنها این است که در مدل بازنگری شده روی همه همبستگی‌های حاصل از همه ایستگاه‌ها میانگین‌گیری می‌شود درحالی‌که در روش MSPAC جفت ایستگاه‌های دارای فواصل بین‌ایستگاهی مشابه در حلقه‌هایی دسته‌بندی می‌شوند. پس از استخراج ضرایب خودهمبستگی در هر دو مدل، با وارون‌سازی ضرایب به‌دست آمده نیمرخ‌های سرعت
موج برشی حاصل از هریک از مدل‌ها بدست آمده است. تحلیل نتایج نشان می‌دهد که هر دو روش مطابقت خوبی با شرایط زیر ساختگاه دارند، ولی نیم‌رخ سرعت موج برشی حاصل از مدل بازبینی شده در اعماق کمتر از 10 متر، دقت بیشتری نسبت به مدل MSPAC دارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A revised spatial autocorrelation method to study shear wave velocity

نویسندگان [English]

  • Elham Shabani 1
  • Noorbakhsh Mirzaei 2
  • Ebrahim Haghshenas 3
  • Morteza Eskandari-Ghadi 4
1
2
3
4
چکیده [English]

Recordings of ambient noise or microtremors are increasingly used to find valuable information on soil in one dimension at a given site. Ambient vibrations, which are assumed to be mainly composed of surface waves, can be used to determine the surface wave dispersion curve in order to retrieve shear wave velocity profile. In this regard, microtremors are usually recorded simultaneously in an array of stations and they are processed in two steps; finding the dispersion (autocorrelation) curve and then inversing it to estimate the shear wave velocity profile. Microtremors are usually recorded in various apertures in order to get the spectral curves over a wide frequency band, and different methods also exist for processing the raw signals.
The two most popular microtremor processing techniques are frequency-wave number (F-K) and spatial autocorrelation (SPAC). The SPAC method, which generally employs a circular array of stations and one central station, permits an in-depth understanding of the temporal and spatial spectra of seismic waves. Nowadays, it is widely used to estimate the structure of sub-surface layers and the shear wave velocities of sediments. In the SPAC method, the dispersion curves (phase velocity versus frequency) of surface waves are deduced by analyzing the normalized correlations between microtremors recorded at different stations. The dispersion curves are then used to characterize the structure of the medium. The method is based on a statistical analysis of the observed signal, which is assumed to be stationary and ergodic in time and space.
In this paper to find reliable results in the processing of microtremors in shallow structures, the spatial autocorrelation coefficients are calculated for the vertical components of recorded signals using the MSPAC method and a new one (the revised SPAC method). Both methods are based on considering all possible autocorrelation pairs among the circumference stations. Their difference is that the new model considers all possible autocorrelation pairs among the circumference stations and makes an average on the calculated autocorrelations, on the other hand in the MSPAC model the pairs are put in different rings according to the distance between each pair. The deduced autocorrelation coefficients are then inverted. The results of applying the two models on real data are presented and compared. This comparison reveals that the results of both models are in good agreements with the site geology, although the new method expresses the Vs profile at depths smaller than 10 meters more successfully than the MSPAC method.

کلیدواژه‌ها [English]

  • inversion
  • Rayleigh Waves
  • Seismic ambient vibrations
  • Shear Wave Velocity Structure
  • SPAC coefficient
  • TEHRAN