پتانسیل جزر و مدی و تغییر شکل پوسته‌ای حاصل از آن مطالعه موردی: جابجایی پوسته در ایران

نویسندگان

دانش‌آموختة کارشناس ارشد هیدروگرافی مهندسی نقشه‌برداری، قطب علمی مهندسی نقشه‌برداری در مقابله با سوانح طبیعی، پردیس دانشکده‌های فنی

چکیده

در این تحقیق، بر مبنای پتانسیل جزر و مدی، تاثیر جزر و مد بر میدان گرانی، تغییر شکل پوستة زمین بر اثر نیروی جزر و مدی، و تغییرات میدان گرانی بر اثر تغییر شکل جزر و مدی پوسته ارائه گردیده است. پتانسیل جزر و مدی به سه مولفة ثابت، تناوبیِ نیم‌روزانه، و تناوبیِ روزانه تقسیم و تغییر شکل پوسته تحت تاثیر هر یک از این مولفه‌ها در سه راستای شعاعی، شمالی-جنوبی و شرقی-غربی محاسبه گردیده است. برای انجام محاسبات یاد شده، که روند آنرا می‌توان بصورت ذیل خلاصه نمود، نرم‌افزاری با قابلیت محاسبة پتانسیل جزر و مدی و تغییر شکل ناشی از آن در زمانها و مکانهای مختلف ارائه گردیده است. : (1) بکارگیری مختصات بعدی ماه و خورشید و زمان برای تعیین زوایای زنیتی اجرام سماوی بصورت تابعی از زمان و موقعیت بر روی زمین، (2) محاسبه مولفه‌های تناوبی و دائمی پتانسیل جزر و مد برای نقاط واقع بر سطح زمین بر حسب زمان، (3) محاسبه بردار جابجایی پوسته تحت تاثیر نیروی جزر و مدی در سه راستای شعاعی، شرق-غربی و شمالی-جنوبی، (4) ارائة پتانسیل جزر و مدی و تغییر شکل حاصل از آن بصورت گرافیکی و جدولی. به عنوان مطالعة موردی، با استفاده از نرم‌افزار یاد شده، پتانسیل جزر و مدی و تغییر شکل پوسته در ایران در مکانها و زمانهای مختلف محاسبه و ارائه گردیده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Tidal potential and its related crustal deformation, Case study: Tide driven crustal deformation in Iran

نویسندگان [English]

  • Ali Reza Ardalan
  • Behnam Hazrati
چکیده [English]

Using tidal potential, the effect of tide on the gravity field, crustal deformation due to tidal force, and gravity variations resulted from the crustal deformation are presented. Tidal potential is divided into constant and periodic (diurnal and semi-diurnal) constituents, and for each constituents crustal displacements in radial, South-North, and East-West directions are computed. The aforementioned computations, which algorithmically can be summarized as follows, are implemented in a software with the capability of computing the tidal potential and the resulting crustal deformation at any time and location: (i) Using right ascension coordinates (?, ?) of the Moon and Sun, and time, zenith angle of the celestial bodies is computed as a function of time and location on the surface of the Earth. (ii) Constant and periodic constituents of the tidal potential are computed for the given points on Earth surface at the given times. (iii) Crustal displacements caused by the tidal force in the radial, South-North, and East-West directions are computed. (iv) The computed tidal potential constituents and the related tidal displacements are presented in both graphical and tabular formats. As the case study, using the aforementioned software, tidal potential and tidal deformation of the crust at geographical region of Iran is computed. Among the practical applications of this study and the developed software followings are outstanding: (i) Removal of the crustal deformation due to tide from the Global Navigation Satellite System (GNSS) observations. (ii) Removal of direct tidal effect from gravity observations. (iii) Removal of the indirect tidal gravity effect due to crustal deformation from the gravity observations. (iv) Removal of the direct tidal effect from the geoid. (v) Removal of indirect effect due to crustal deformation from the geoid. (vi) Removal of the tidal effects from the height systems.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Crustal deformation
  • diurnal
  • East-West displacement
  • Permanent tidal constituent
  • Radial displacement
  • Semi Diurnal
  • South-North displacement
  • tidal constituents
  • Tidal potential