برآورد مقاومت ویژه لایه‌‌های سطحی زمین با استفاده از داده‌های الکترومغناطیسی هوابُرد براساس مدل نیم‌فضا

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری ژئوفیزیک، گروه فیزیک زمین، مؤسسة ژئوفیزیک دانشگاه تهران، ایران

2 استادیار، گروه فیزیک زمین، مؤسسة ژئوفیزیک دانشگاه تهران، ایران

چکیده

بررسی‌های الکترومغناطیسی هوابُرد به‌‌طور وسیعی برای به نقشه درآوردن اهداف زمین‌شناسی به کار می‌روند. کیفیت چنین نقشه‌هایی اگر داده‌های بسامد‌‌‌‌‌‌های گوناگون استفاده شود بهتر خواهد بود. در اینجا مجموعه‌ای از داده‌های الکترومغناطیسی چندبسامد‌‌‌‌‌ی به مجموعه‌ای از مقادیر مقاومت ویژه ظاهری و عمق مرکزی (عمقی که بیشترین تجمع جریان القایی حاصل از میدان اولیه در آنجا حضور دارد) تبدیل و به‌‌صورت منحنی‌های سونداژ رسم شده‌اند. این منحنی‌ها تصویری صاف از مقاومت ویژه عمودی به‌‌دست می‌دهند. در روش حاضر از یک تابع تبدیل c ( یا عمق پوست تعمیم یافته) برای یک سامانة دوقطبی با فاصله سیم‌پیچ‌های کوچک در ارتفاع معین از سطح زمین استفاده شده است. ویژگی این تابع این است که برای یک زمین لایه‌ای یا از نظر مقاومت ویژه الکتریکی یکنواخت، قسمت حقیقی آن، عمق مرکزی، و قسمت موهومی آن مقاومت ویژه ظاهری را برحسب توابعی از بسامد‌‌‌‌‌ به‌‌دست می‌دهد. بنابراین با داشتن مقادیر مقاومت ویژه و عمق ظاهری برای بسامد‌‌‌‌‌‌های گوناگون، می‌توان برآوردی از تغییرات مقاومت ویژه با عمق را بدون داشتن یک مدل اولیه به‌دست آورد. اعمال این روش روی داده‌های مصنوعی متفاوت نشان می‌دهد که این روش فقط وجود تغییرات مقاومت ویژه را مشخص می‌کند اما مقادیر آن را به‌‌درستی به‌دست نمی‌دهد. همچنین این روش روی داده‌های واقعی در منطقه کلاته رشم در جنوب شرقی سمنان اعمال شد و مقاطع به‌دست آمده نشان می‌دهند که این روش بیشتر برای کارهای شناسایی کاربرد دارد و روش دقیقی نیست.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Approximate interpretation of Airborne Electromagnetic data using a half-space model

نویسندگان [English]

  • Farzad Shirzaditabar 1
  • Behroz Oskooi 2
1
2
چکیده [English]

When an alternating electromagnetic field propagates through the ground, it induces electric currents in any conductor in its path. The strength of the induced currents mainly depends on the electrical resistivity of the conductor concerned and the frequency with which the primary field is alternating. Generally speaking, the currents are stronger for smaller resistivity and higher frequency.
Airborne Electromagnetic (AEM) surveys can be used extensively for mapping and interpretation of geological targets. If the data were available for many frequencies, the resolution of such maps will be better.
With modern AEM equipment, the secondary magnetic field of the current induced in the ground is measured at a rate of ten readings per second and for several frequencies simultaneously. The large amount of data collected during a survey must be converted into a set of apparent resistivity and centroid depth values which will provide at least a rough picture of the vertical resistivity distribution at each sampling point. The centroid depth for each frequency is an estimate of the depth in the half-space at which there is maximum induced current flow. This is the depth for which there will be maximum sensitivity to resistivity variations.
Here we have used a complex transfer function c (or generalized skin depth) derived from data for the secondary magnetic field measured by a dipole system with a small coil spacing "r" at a height "h" above the ground. It is known that the data measured above layered ground with AEM systems which satisfy h?3.3 r, can generally be interpreted in terms of an equivalent half-space.
The complex transfer function ‘c’ has useful properties: for a uniform or layered ground, the real part of c yields the ‘centroid depth’ (z*) and the imaginary part of c yields the apparent resistivity (?a) as a function of frequency. So, if the function ?a(z*) is known over a broad frequency range, it yields a smoothed approximation of the true resistivity distribution ?(z) without an initial model. The relations between ?a(z*) and ?(z) are studied for a number of multilayer models. We also examine the method on real data which are collected over Kalat-e-Reshm area in southeast of Semnan province. Results show that the method can determine the existence of conductive and resistive structures but it cannot deliver detailed information about subsurface structure. Thus, it is recommended to use this method as a reconnaissance method not an exact detailed method.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Airborne electromagnetic
  • Apparent resistivity
  • Forward modeling
  • Half-space model