سی و نه سال تولید علم ایران در حوزه ژئوفیزیک

نویسندگان

1 دکتری علم اطلاعات و دانش‌شناسی، رئیس گروه خدمات کتابداری و اطلاع‌رسانی کتابخانه مرکزی دانشگاه صنعتی شریف و عضو هیئت‌مدیره انجمن کتابداری و اطلاع‌رسانی ایران، تهران، ایران

2 دانشجوی کارشناسی ارشد رشته ژئوفیزیک، دانشکدة علوم زمین، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

چکیده

تولیدات علمی حوزه ژئوفیزیک همانند سایر رشته‌های علمی بخشی از تولیدات علمی کشور را تشکیل می‌دهد. هدف این پژوهش، شناخت بهتر وضعیت تولیدات علمی رشته ژئوفیزیک است. روش پژوهش حاضر پیمایشی تحلیلی با رویکرد علم­سنجی است.
جامعه پژوهش تولیدات علمی ایران از نوع مقاله در حوزه ژئوفیزیک در پایگاه اطلاعاتی استنادی اسکوپوس تشکیل دادند.
اطلاعات کتاب‌شناختی 1996مقاله به همراه چکیده و مأخذ آن از پایگاه استخراج شد. برای ترسیم نقشه موضوعی از نرم‌افزار (NWB) Network workbench tool استفاده و سایر داده‌ها به‌صورت دستی استخراج شد. نتایج نشان داد که روند رشد مقاله‌ها در رشته ژئوفیزیک در بازه زمانی 1975-2013 صعودی و مطلوب و دارای نرخ رشد 66/10 بوده است. سهم ایران در تولیدات علمی ژئوفیزیک نسبت به تولیدات جهانی 65/0 درصد بود، به‌طوری‌که رتبه 30 را به خود اختصاص داد. ریاحی از دانشگاه تهران، عطایی از دانشگاه شاهرود پرتولیدترین نویسندگان بودند. دانشگاه تهران و دانشگاه آزاد اسلامی بیشترین تولیدات ژئوفیزیک را داشتند. بیشترین مقاله‌های ژئوفیزیک در مجله تخصصی موسسة ژئوفیزیک دانشگاه تهران منتشر شد. الگوی نویسندگی سه و بیش از سه از بیشترین فراوانی برخوردار بود. شاخص همکاری بین نویسندگان حوزه ژئوفیزیک 61/2 است و تعداد مقاله‌های تک‌نگارنده بسیار کم بود. 59 کشور جهان در تولید مشترک با ایران سهیم و بیشترین مشارکت‌کنندگان کشورهای ایالات‌ متحد امریکا، انگلیس و فرانسه بودند. مشخص شد بیشتر مقاله‌های حوزه ژئوفیزیک در مقوله مشاهدات ژئوفیزیکی، ابزارها و روش­ها قرار داشتند و 5304 موضوع به‌دست آمد. موضوعات ایران، زاگرس، شبکه عصبی مصنوعی، منطق فازی، تهران، وارون‌سازی، نشانگرهای لرزه‌ای، شبیه‌سازی، و مقاومت‌سنجی، از موضوعاتی بودند که بیشترین فراوانی را داشتند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Thirty-nine years of Iran’s scientific products in the field of Geophysics

نویسندگان [English]

  • Asadi M 1
  • Ghaderi Sohi A 2
1
2
چکیده [English]

Identifying and measuring the impact and value of scientific output plays an important role in today’s world of information overload. On one side, governments are trying to distribute research funds in ways that support research in strategically important fields, on the other side, researchers and scientists are seeking to access only relevant and quality information that have mainly worthy of their attention. Nowadays, countries are evaluated not only by their national products, military power, geographical area, etc., but also by such factors as the production and consumption of scientific information. Scientometric approaches are used to provide appropriate tools for evaluating scientific products at local, national, and international levels. These tools have a number of advantages, including identifying core and significant journals, authors, institutions, universities, and papers; navigating thoughts and developing literature and resources; anticipating scientific products trend; visualizing different subject fields and determining the most important subjects; identifying collaboration and co-authorship patterns; comparing courtiers based on scholarly publications etc. Regarding to the above-mentioned tools it seems that citation indexes and databases such as Scopus database are suitable tools, which can measure scientific products in all the fields. Scientific products of geophysics, the same as other fields constitute a part of the Iran's scientific output. The purpose of this study is better to understand the scientific production of geophysics and to present a scientific map. This study is a descriptive approach using scientometric methods. The population of this research comprises of 1996 documents indexed in Scopus database. Network workbench tool (NWB) software was used for mapping and other data were extracted manually. The results showed that the published papers of Iranian researchers in the field of geophysics showed a good trend in period of 1975-2013. The contributaion of Iran in the geophysics outputs constituted 0.65% of total publications and ranked 30 in the world during 39 years. Riahi from Tehran University and Ataei from Shahrood University were the most productive authors in the field of geophysics. Tehran University and Islamic Azad University accounted for most products in geophysics. Most of articles were published in the Journal of the Earth and Space Physics released by the Institute of Geophysics, University of Tehran, Journal of Geophysics and Engineering, Geophysical Journal International, and Journal of Asian Earth Sciences. A writing pattern of three and more authors had the highest frequency. Results indicated that the level of productivity for single author or one-author products is stagnating and the number of publications with two and three or more authors is increasing sharply. Fifty-nine countries had the most academic collaboration with Iranian researchers in geophysics field. Iran has collaborated more often with USA, England, and France. The international cooperation is much lower than the national cooperation. From 1996 articles were extracted 5304 subjects and Iran, Zagros, Artificial Neural Network, Fuzzy logic, Tehran, Inversion, Seismic attributes, Simulation, Resistivity, and Earthquake were the most important topics in the field of geophysics. In addition, it was found that most papers in the field of geophysics were in geophysical observation, instrumentation, and techniques.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Scientometrics
  • scientific products
  • Geophysics
  • Scopus database
  • Iran