بررسی دینامیکی اثر تاشدگی وردایست بر جبهه‌زایی سطوح زبرین و زیرین

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه فیزیک فضا، مؤسسه ژئوفیزیک، دانشگاه تهران، تهران، ایران

2 دانشیار، گروه فیزیک فضا، مؤسسه ژئوفیزیک، دانشگاه تهران، تهران، ایران

3 استادیار، گروه فیزیک فضا، مؤسسه ژئوفیزیک، دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

در این مطالعه،نقش بی­هنجاری مثبت تاوایی پتانسیلی (PV) در وردسپهر زبرین بر جبهه­زایی سطوح زبرین و زیرین در منطقه­ی خاورمیانه و ایران مورد بررسی قرار گرفته ­است. برای این منظور، ابتدا سه سامانه­ همراه با تاشدگی وردایست و جبهه­ی قوی انتخاب شد. سپس، حذف بی­هنجاری تاوایی پتانسیلی مربوط به تاشدگی وردایست با روش میانگین­گیری مداری PV و وارون­سازی آن انجام و میدان­های هواشناختی تغییریافته به­دست آمد. در ادامه، دو شبیه­سازی، یکی بدون تغییر داده­ها و دیگری با داده­های تغییریافته با استفاده از مدل WRF انجام شد. در انتها، جملات تابع جبهه­زایی با به­کار بردن خروجی مدل، محاسبه و مورد بررسی قرار گرفتند.
نتایج نشان داد که با حذف تاشدگی وردایست، کاهش شیوهای افقی و قائم دما، تضعیف سرعت افقی و سرعت قائم منفی در سطوح زیرین و زبرین و افزایش سرعت قائم مثبت در سطوح زیرین رخ می­دهد. به­طور کلی جملات دگرشکلی و جبهه­زایی قائم و کج­شدگی در سطوح زیرین و زبرین با علامتی مثبت، کاهش می­یابند. جمله کج­شدگی با علامتی منفی در سطوح زیرین، مطابق تغییر الگوی سرعت قائم، افزایش می­یابد. در بررسی سه سامانه به­طور کلی، با حذف تاشدگی وردایست، جبهه­زایی کل، به‌خصوص در سطوح زبرین، مانند الگوی جبهه­زایی قائم در پایین­دست ناوه و نزدیک به مرکز حذف تاشدگی وردایست کاهش می­یابد؛ تنها در یکی از سامانه­ها دورتر از مرکز حذف تاشدگی وردایست و در سطوح زیرین، مقدار جبهه‌زایی کل افزایش می­یابد. بنابراین، می­توان نتیجه گرفت که تاشدگی وردایست نقش بارزی در تضعیف و تقویت جبهه­های سطوح زیرین و زبرین وردسپهر ایفا می­کند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Dynamical analysis of the effect of tropopause folding on the upper and lower-level frontogenesis

نویسندگان [English]

  • Mansooreh Abdollahi 1
  • Farhang Ahmadi-Givi 2
  • Mohammad Mirzaei 3
1 M.Sc. Student, Department of Space Physics, Institute of Geophysics, University of Tehran, Tehran, Iran
2 Associate Professor, Department of Space Physics, Institute of Geophysics, University of Tehran, Tehran, Iran
3 Assistant Professor, Department of Space Physics, Institute of Geophysics, University of Tehran, Tehran, Iran
چکیده [English]

Tropopause folds are intimately linked to upper level frontogenesis and jet stream dynamics. They play an important role for stratosphere-troposphere exchange, the dynamical coupling of upper and lower tropospheric levels, and for generating severe weather events. In this study, the effect of upper-level positive potential vorticity (PV) anomaly on upper- and lower-level frontogenesis over the Middle East and Iran is investigated. In this regard, first three frontal systems associated with deep tropopause folding and strong fronts were selected by using the ECMWF data with the horizontal resolution of 0.75×0.75 degrees on the latitude and longitude. Then, PV anomaly was removed by replacing the zonal mean of PV in the study area and inverted to obtain the modified fields. To do this, a program package (PV inversion), comprising several different steps, is used which allows to isolate PV elements and then to study their impact on the atmospheric flow field as well as the temperature distribution. In the next step, the weather research and forecasting (WRF) model was applied by using the ECMWF data to perform two simulations with real (unchanged) and modified data, as initial conditions, in two domains with 9km resolution for the inner domain. Finally, the frontogenesis function terms, including deformation, tilting, diabatic heating and vertical frontogenesis were computed, using the WRF outputs. By comparing the results of the two simulations, we can determine the effect of tropopause folding on the frontogenesis function terms in the upper- and lower levels throughout the lifecycle of the fronts.
Results show that in the absence of tropopause folding, the horizontal and vertical temperature gradients, horizontal velocity, as well as negative vertical velocity are decreased significantly in the upper and lower levels. Also, positive vertical velocity is increased and its pattern is changed mainly in the lower levels. Generally, large positive values of deformation and vertical frontogenesis terms are collocated well with the gradient of potential temperature (frontal zone), and these terms are declined due to decreasing of horizontal velocity and temperature gradient when the fold of tropopause is removed. The tilting term does not have a fixed pattern in the upper and lower levels, and it follows the vertical velocity pattern. By removing the tropopause folding, vertical velocities are changed, thereby having variable effects on the tilting term and the gradient of potential temperature. The diabatic heating term produced by the release of latent heat intensifies ascending motions, and so affects the gradient of potential temperature (frontogenesis) in the lower levels. This term is also increased in the absence of tropopause folding in the lower levels. The other noticeable point is that the diabatic heating term does not significantly affect the frontogenesis in upper levels, because heating mostly takes place in the lower half of the troposphere far to the east of the upper level front. The total amount of frontogenesis function follows the vertical frontogenesis term in the upper and lower levels, and vertical gradient of potential temperature is generally very large. Although, the amount of the diabatic heating term is larger than the vertical frontogenesis term in the lower levels, but it is limited to a small area. Removal of the tropopause fold causes the total amount of frontogenesis function, similar to the vertical frontogenesis term, to decrease throughout the region of the upper-level front, especially in the downstream of the upper-level trough close to the center of tropopause folding omission. The results of the three cases studied here indicate that frontogenesis function terms are considerably more intense in the presence of tropopause folding. Therefore, it is concluded that tropopause folding has a remarkable positive effect on the formation and intensification of the upper-and lower-level fronts.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Potential vorticity
  • tropopause folding
  • frontogenesis
  • simulation
  • upper- and lower-level fronts

مراجع

باستانفرد، ب.، ۱۳87، بررسی دینامیکی جبهه­زایی سطحی در سه سامانه چرخندی همراه با جبهه بر روی خاورمیانه و ایران. پایان‌نامه کارشناسی ارشد هواشناسی، مؤسسه ‌ژئوفیزیک دانشگاه تهران.
خانسالاری، س.، 1395، تعیین سازوکارهای واداشت رویدادهای بارشی مهم سرد در منطقه تهران از دیدگاه تاوایی پتانسیلی. رساله دکتری هواشناسی، مؤسسه ‌ژئوفیزیک دانشگاه تهران.
غلامی، س.، 1390، مطالعه دینامیکی تأثیرات عوامل جوّی ترازهای زبرین بر جبهه­زایی ترازهای زیرین. پایان‌نامه کارشناسی ارشد هواشناسی، مؤسسه ‌ژئوفیزیک دانشگاه تهران.
میرزائی، م.، ۱۳85، بررسی دینامیکی جبهه­زایی سطوح زبرین در سه سامانه چرخندی بر روی خاورمیانه و ایران. پایان‌نامه کارشناسی ارشد هواشناسی، مؤسسه ‌ژئوفیزیک دانشگاه تهران.
Bluestein, H. B., 1993, Synoptic–Dynamic Meteorology in Midlatitudes. Volume II: Observation and Theory of Weather Systems. Oxford University Press, 594 pp.
Davies, H. C. and Rossa, A. M., 1998, PV frontogenesis and upper tropospheric fronts. Mon. Wea. Rev., 126, 1528-1539.
Davies, C. A. and Emanuel, K. A., 1991, Potential vorticity diagnostics of cyclogenesis. Mon. Wea. Rev., 119, 1929-1953.
Emanuel, K. A., Fantini, A. M. and Thorpe, A. J., 1987, Baroclinic instability in an environment of small stability to slantwise moist convection. Part I: Two-dimensional models. J. Atmos. Sci., 44, 1559–1573.
Gray, S. L., 2003, A case study of stratosphere to troposphere transport: The role of convective transport and the sensitivity to model resolution. J. Geophys. Res., 108, 45-90.
Hoskins, B. J., McIntyre, M. E. and Robertson, A. W., 1985, On the use and significance of isentropic potential vorticity maps. Q. J. R. Meteorol. Soc., 111, 877–946.
Hoskins, B. J., 1982, The mathematical theory of frontogenesis. Ann. Rev. Fluid Mech., 14, 131–151.
Keyser, D. and Rotunno, R., 1990, On the formation of potential-vorticity anomalies in upper-level jet-front systems. Mon. Wea. Rev., 118, 1914-1921.
Keyser, D., Reeder, M. J. and Reed, R. J., 1988, A generalization of Petterssen’s frontogenesis function and its relation to the forcing of vertical motion. Mon. Wea. Rev., 116, 762-780.
Keyser, D. and Shapiro, M. A., 1986, A review of the structure and dynamics of upper-level frontal zones. Mon. Wea. Rev., 114, 452– 499.
Korner, S. O. and Mratin, J. E., 2000, Piecewise frontogenesis from a potential-vorticity perspective: Methodology and a case study. Mon. Wea. Rev., 128, 1266-1288.
Lang, A. and Martin, J. E., 2012, The structure and evolution of lower stratospheric frontal zones. Q. J. R. Meteorol. Soc., 138, 1350–1365.
Mak, M., Lu, Y. and Deng, Y., 2016, Dynamics of upper-level frontogenesis in baroclinic waves. J. Atmos. Sci., 73, 2699-2714.
Sanders, F., 1955, An investigation of the structure and dynamics of an intense frontal zone. G. Meteor., 12, 543-552.
Sanders, F., Bossart, L. F. and Lai, C. C., 1991, Initiation and evolution of an intense upper-level front. Mon. Wea. Rev., 119, 1337-1367.
Schultz, D. M. and Sanders, F., 2002, Upper-level frontogenesis associated with the birth of mobile troughs in northwesterly flow. Mon. Wea. Rev., 130, 2593-2610.
Schultz, D. M. and Doswell, C. A., 1999, Conceptual models of upper-level frontogenesis in southwesterly and northwesterly flow. Q. J. Roy. Meteorol. Soc., 125, 2535-2562.
Sprenger, M., 2007, Numerical piecewise potential vorticity inversion: A user guide for realcase experiments. Thesis for Postgraduate course in computer science FHSS Schweiz., 98 pp.
Wandish, M. and Nielson-Gammon, J., 2000, A potential vorticity diagnostic approach to upper level frontogenesis within a developing baroclinic wave. J. Atmos. Sci., 57, 3918-3945.
فیزیک زمین و فضا
دوره 45، شماره 2
مرداد 1398
صفحه 401-421

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار